به گزارش تحلیل ایران به نقل از تسنیم، معلم اصلی‌ترین رکن نظام آموزش و پرورش است و کمبود و ضعف در مهارت حرفه‌ای معلمان، بیشترین آسیب را به عدالت و کیفیت آموزشی در مدارس دولتی وارد کرده است.
بر این اساس، ضرورت دارد همه نهادهای مسئول و ناظر و به خصوص مجلس شورای اسلامی به طور عمیق و دقیق موضوع تأمین معلم را بررسی و برای اصلاح وضع موجود چاره اندیشی کنند.
عملکرد چندساله مجلس شورای و به طور خاص نامه اخیر کمیسیون آموزش مجلس که انتظار می‌رفت نقطه امیدی برای رفع این معضل باشد، چشم انداز پرابهام و نگرانی‌های متعددی را برای تأمین معلم شایسته ایجاد کرده که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌شود.
کلاس‌های بدون معلم و کلاس‌هایی با معلمان آموزش ندیده و فاقد دانش و مهارت پایه (با عنوان پذیرفته شده آزمون استخدامی، ماده 28، خرید خدمات آموزشی، قراردادکارمعین، سرباز معلم و...) یکی از مسائل و معضلات مدارس عادی دولتی در سال‌های اخیر و یکی از دلایل کاهش کیفیت
آنهاست.
کمبود شدید معلم از سال 1388 تا امروز چندین بار سبب شده آموزش و پرورش از روش‌های ناصحیح و اضطراری برای تأمین معلم استفاده کند. تصویب قانون تعیین تکلیف معلمان حق التدریس و استخدام معلمان مهرآفرین در سال 1388 یکی از این موارد است.
بیشتر بخوانید
تشویق معلمان به اضافه کار برای جبران کمبود معلم در مهر 1403
سابقه چندساله این افراد با وجود نداشتن برخی از شرایط حداقلی برای حرفه معلمی، تصویب بیش از یازده الحاقیه و اصلاحیه برای آن قانون، عدم شمول این معلمان در قانون رتبه بندی در ماه‌های ابتدایی اجرای قانون در سال 1401 و عدم صدور شناسه استخدامی برای آنان تا امروز،
برخی از تبعات این اقدام است.
تصویب ماده (41) قانون الحاق (2) و صدور مجوز برای استفاده از خرید خدمات آموزشی در سال 1393 یکی دیگر از اقدامات اضطراری آموزش و پرورش برای تأمین معلم است. برخی از تبعات و آثار زیانبار اجرای ناصحیح این قانون، اجحاف و ظلم در پرداخت حقوق و مزایای و برقراری بیمه
و ابهام در آینده شغلی این معلمان است.
صدور مجوز محرمانه استخدام در 23 شهریور 1401 (یک هفته مانده به آغاز سال تحصیلی) و ابطال مجوز مذکور از طرف دیوان عدالت اداری، در کنار تبعات زیانبار آن، یکی دیگر اقدامات نسنجیده و مغایر با عدالت برای تأمین معلم است.
کمبود 176 هزار معلم
صرف نظر از اقدامات ناصحیح که به برخی از آنها اشاره شد، استخدام و اعزام به کلاس حدود 50 هزار نفر در مهر 1402 و برگزاری آزمون برای استخدام 72 هزار نفر در مهر 1403 بازهم نتوانسته مشکل کمبود معلم را مرتفع کند و با احتساب پذیرش‌ها و استخدام‌های انجام شده و در
حال انجام، مطابق اعلام مراجع رسمی در مهر 1403 آموزش و پرورش حدود 176 هزار معلم کم دارد! هر چند که در محاسبه این عدد به حذف یا عدم حذف کلاس‌های بالای 40 دانش آموز و مدارس بدون معاون اشاره نشده است.
بیشتر بخوانید
پایان چالش کمبود معلم از مهرماه امسال
وضعیت موجود نشان می‌دهد که آموزش و پرورش همچنان در تأمین و تربیت معلم، مسائل پیچیده و ضعف‌های اساسی دارد که به نظر می‌رسد با استمرار رویکردهای حاکم بر تصمیمات و اقدامات مجلس شورای اسلامی، سازمان اداری و استخدامی و شورای عالی انقلاب فرهنگی حل نخواهند شد.
لازم به ذکر است که اقدامات و مصوبات سه نهاد مذکور و به طور خاص شورای عالی انقلاب فرهنگی از سال 1390 تا کنون نه تنها نتوانسته مسئله تأمین و تربیت معلم را به درستی حل کند، بلکه آن را پیچیده‌تر کرده است. بر این اساس پیشنهاد می‌شود همه نمایندگان مجلس و به خصوص
اعضای هیأت رئیسه مجلس به موضوع کمبود معلم ورود جدی کنند.
از طرف دیگر از رئیس جمهور منتخب انتظار می‌رود با انتخاب فردی شایسته برای وزارت آموزش و پرورش بتواند هماهنگی لازم در دورن دولت و تعامل مناسب با مجلس را برای تأمین معلم انجام دهد.
اما نکات و ابهام‌هایی که در نامه کمیسیون آموزش مجلس در خصوص بحران کمبود معلم وجود دارند به طور خلاصه بررسی می‌شوند.
بیشتر بخوانید
هشدار مجلس نسبت به کمبود معلم برای آغاز سال تحصیلی جدید
1. نامه دیر هنگام رئیس کمیسیون آموزش که حتی نوش داروی بعد از مرگ هم نیست!
نامه بسیار دیر هنگام کمیسیون آموزش با فرض اثربخشی، نوش داروی پس از مرگ هم نیست! دو پیشنهاد اول بر خلاف جهتگیری درست آنها به قدری کلی، پر ابهام، بدون بیان اقدامات لازم، بدون ارائه برآورد و تعیین منابع مالی تدوین شده‌اند که نه تنها توسط دولت قابلیت اجرایی
ندارند بلکه قابلیت ارسال و تصویب در مجلس را نیز ندارند.
همچنین ارسال این پیشنهادها در شرایطی که یک ماه از عمر دولت مستقر باقی نمانده و دولت جدید نیز فرصتی برای اقدام اساسی در این زمینه ندارد، از دیگر نکات قابل تأمل نامه است.
2. دلیل کمبود معلم، خروج نیرو از طریق بازنشستگی نیست!
در کمال تعجب، در بخش اول نامه دلیل کمبود معلم و بحران، خروج نیروی انسانی از طریق بازنشستگی ذکر شده است. بازنشستگی یکی فرایندهای قانونی تعریف شده است که هر ساله در همه دستگاه‌ها انجام می‌شود، لذا بازنشستگی دلیل کمبود معلم نیست، بلکه دلایل اصلی بروز این وضعیت،
عدم تصویب شاخص‌های تعیین میزان نیاز به معلم، نگرش‌های ناصحیح سازمان اداری و استخدامی کشور به تأمین معلم، خلاء و ضعف در برنامه‌ریزی منابع انسانی، به کارگیری افرادی کارنابلد و فاقد دانش حداقلی در زمینه مدیریت منابع انسانی به عنوان مدیر منابع انسانی وزارت آموزش
و پرورش و به تبع آن عدم ثبات مدیریت در مرکز برنامه‌ریزی منابع انسانی وزارت آموزش و پرورش است.
3. قصور از انجام تکالیف با گوشزد و تذکر!
در بخش دیگری از نامه، به تذکر چندباره نمایندگان مجلس و گوشزد رئیس کمیسیون آموزش در مهر 1402 اشاره شده است. جناب آقای دکتر منادی نیک می‌دانند که فرهنگ حاکم بر نظام اداری کشور ما پیگیری و رصد مستمر امور است. این که نمایندگان مجلس شورای اسلامی بارها تذکر دهند
و اقدام متناسب و مؤثری از سوی دستگاه مجری انجام نپذیرد، چه معنایی می‌دهد؟ آیا نشان دهنده اقتدار مجلس و به طور خاص اقتدار تدبیر کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس است؟ اگر مجلس شورای اسلامی به عنوان اصلی ترین مرجع احقاق مردم، نتواند نظارت مؤثری بر اجرای تکالیف قانونی
دستگاه‌ها داشته باشد، چاره چیست؟ آیا ساز و کار و اهرم‌های نظارتی مجلس ایراد دارد؟ یا این که دلیل آن ضعف عملکرد اعضای کمیسیون است؟
4. آیا افزایش جمعیت دانش‌آموزی با وجود سامانه‌ها و فناوری‌های دراختیار قابل پیش بینی نبود؟
اولین دلیل کمبود معلم در نامه، روند افزایش جمعیت دانش‌آموز ذکر شده است. سئوالی که در اینجا مطرح است، این است با وجود سامانه‌ها و فناوری‌های مختلف، افزایش جمعیت دانش‌آموزی قابل پیش بینی نبود؟ مضافاً بر این که هر دانش‌آموزی که در مهر 1403 به مدرسه می‌رود،
حداقل 6 سال قبل متولد شده است. بر این اساس آیا امکان برنامه ریزی برای تأمین معلم برای دانش‌آموزانی که تعداد آنها و تا حد زیادی توزیع آنها در کشور مشخص است وجود نداشته است؟ آیا برنامه‌ریزی منابع انسانی در آموزش و پرورش چیزی جز یک برآورد دقیق ازموارد تاثیر گذار
بر میزان نیاز به معلم و پیش بینی راهکارهای تأمین معلم است؟
5. دلایل کاهش پذیرش دانشجو در سال‌های 1393 تا 1397 چیست؟
دانشگاه فرهنگیان از تغییر نام مراکز تربیت معلم موجود کشور تأسیس شد. کل ظرفیت این دانشگاه برای پذیرش دانشجومعلم در دوره چهارساله، مطابق اطلاعات پرتال رسمی دانشگاه کمتر از 95 هزار نفر(94،594 نفر) است. یعنی این که دانشگاه فرهنگیان در شرایط امروز و با وجود در
اختیار گرفتن بخش زیادی از مدارس و افزایش غیر منطقی تراکم دانشجو در خوابگاه و کلاس، ظرفیت پذیرش 25 هزار دانشجو معلم در هر سال ( ظرفیت کل 100 هزار دانشجو معلم) را به صورت مستمر ندارد!