جنجال انتخاب رئیس سازمان محیط زیست؛

به گزارش تحلیل ایران، با روی کار آمدن دولت چهاردهم،‌ قرار است تغییراتی نیز در معاونت ریاست جمهوری در سازمان حفاظت محیط زیست صورت بگیرد. کارگروه انتخاب ریاست سازمان حفاظت محیط زیست از زمان برگزاری انتخابات دور دوم ریاست جمهوری و بلافاصله پس از روی کار آمدن آقای پزشکیان فعالیت خود را شروع کرده و اکنون به جمع‌بندی نهایی درخصوص پنج گزینه رسیده و قرار است که نام برخی از آنها در رسانه مطرح شده است.

در رابطه با ویژگی‌های مطلوب رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، دکتر مهدی اسماعیلی بیدهندی؛ عضو هیئت علمی دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران گفت: الان در جامعه محیط زیست کشور ما دوگانه‌ای درخصوص انتخاب رئیس سازمان شکل گرفته است؛ عده‌ای معتقدند رئیس سازمان حفاظت محیط زیست باید از پیکره سازمان باشد و گزینه خارج از سازمان را ناموفق، نامعقول و شکست خورده می‌دانند.

وی ادامه داد: دلیل این دیدگاه هم این است که در دوره‌های گذشته که فردی خارج از پیکره اصلی سازمان به صندلی ریاست رسیده، عملکرد مطبوعی نداشته است. این افراد معتقدند فردی که از خارج از سازمان می‌آید شناخت لازم را ندارد و نمی‌تواند ماموریت خود را به نحو احسن اجرا کند.

استاد دانشگاه تهران گفت: در مقابل عده دیگری معتقدند فردی که انتخاب می‌شود باید خارج از سازمان حفاظت محیط زیست باشد و معتقدند که اگر فردی در سازمان‌ها و وزارتخانه‌های دیگر موفقیت‌های مدیریتی را در ادوار مختلفی کسب کرده باشد، می‌تواند این موفقیت را در سازمان حفاظت محیط زیست نیز تکرار کند.

اسماعیلی بیدهندی  تصریح کرد: در این میان بنده معتقدم که اگر رئیس جمهور و یا اعضای انتخاب رئیس سازمان حفاظت محیط زیست مبنای خود را در این دوگانه قرار دهند، این انتخاب به شکست خواهد انجامید چرا که اگر به این رویکرد بپردازیم که رئیس سازمان حتماً باید از درون سازمان انتخاب شود، عملاً تمامی ارکان ذیل این رئیس از معاونین و ... نیز از بدنه سازمان انتخاب شوند که خروجی کار آنها را تاکنون دیده‌ایم، لذا می‌شود همین آش و همین کاسه!

وی افزود: اگر هم فقط به این فکر کنیم که رئیس سازمان فردی خارج از سازمان حفاظت محیط زیست باشد، این فرد هم می‌خواهد معاونان خود را از خارج از سازمان حفاظت محیط زیست انتخاب کند که ممکن است باعث شود از نیروهای با فکر و توانمند درون خود سازمان غافل شده و محیط زیست کشور را در راهبری به سمت اهداف خود دچار مشکل کند.

عضو هیئت علمی دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران بیان کرد: راه درست این است که برای انتخاب رئیس سازمان، خارج از اینکه از اعضای سازمان باشد و یا از بیرون بیاید، شاخص‌هایی را  در نظر بگیر که یکی از مهم‌ترین این شاخص‌ها اشراف بر وضعیت محیط زیست کشور و چالش‌های محیط زیستی است که کشور با آن روبروست. بنابراین ضروری است که رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، ساختار حکمرانی در عرصه محیط زیست را بشناسد.

اسماعیلی بیدهندی اضافه کرد: زمانی که از این ساختار حکمرانی صحبت می‌کنیم، تنها سازمان حفاظت محیط زیست مدنظر نیست بلکه کنش و واکنش‌های قانونی و تعاملات بین سازمان حفاظت محیط زیست با سایر سازمان‌ها و وزارتخانه‌ها را شامل می‌شود و فرد باید اشرافی بر همه این‌ها داشته باشد. رئیس سازمان باید تهدیدها، فرصت‌ها، چالش‌ها و ظرفیت‌های مدیریتی کشور در عرصه حکمرانی را بشناسد.

وی اظهار کرد: نکته دیگر این است که فرد باید دارای "تخصص مرتبط با این حوزه" باشد؛ ممکن است شما فردی را انتخاب کنید که مدیر و متخصص است اما تخصص و تجربه‌ای در عرصه محیط زیست نداشته باشد و به همین دلیل شاید این فرد در بهترین حالت بتواند تنها امور اداری و اجرایی سازمان را به خوبی پیش ببرد اما نتواند تحولی که دنبال آن هستیم را رقم بزند.

استاد دانشگاه تهران گفت: ویژگی سوم این است که فرد باید "نگاه تحول‌خواه" به سازمان داشته باشد؛ سازمان حفاظت محیط زیست جز معدود سازمان‌هایی است که علیرغم گذشت 40 سال از انقلاب اسلامی هنوز نتوانسته پوست‌اندازی کند و تحولی که مدنظر است را در مسئولیت‌ها، عملکرد خود و بازنمایی جایگاه خود داشته باشد. لذا مدیرانی که در این سازمان خدمت می‌کنند باید تحول‌خواه باشند.

اسماعیلی بیدهندی تأکید کرد: ویژگی چهارم "پاک‌دستی" رئیس سازمان و مدیران مجموعه اوست. سازمان حفاظت محیط زیست در بسیاری از حوزه‌ها می‌تواند آلوده به مسائل مالی شود و سوء استفاده‌هایی انجام شود. مفسده‌هایی که ممکن است به وجود بیاید، می‌تواند سازمان حفاظت محیط زیست را از ماموریت‌های خود دور کرده و آبرو و اعتبار آن را بیش از پیش خدشه‌دار کند. لذا باید افرادی را انتخاب کنیم که شهره به پاکدستی باشند و از این بابت بتوانند با یک شجاعت و زبان سرخ سیاست‌ها و اهداف را دنبال کرده و پیاده‌سازی کنند.

وی ادامه داد: ویژگی دیگر این است که رئیس سازمان باید "تعامل‌گرا" باشد؛ یعنی به یک جناح یا گروه خاص تعلق خاطر و وابستگی نداشته باشد و بتواند از ظرفیت تمام کارشناسان از تمام جناح‌ها استفاده کند.

عضو هیئت علمی دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران "استقلال در تصمیم‌گیری" در رئیس سازمان را ضروری دانسته و تأکید کرد: اگر رئیس سازمان استقلال در تصمیم‌گیری نداشته و اصطلاحاً دهن‌بین باشد، به درد محیط زیست نمی‌خورد چرا که در بسیاری از موارد شاهد هستیم که حقوق محیط زیست کشور ما در لابه‌لای بازی‌های سیاسی به دست فراموشی سپرده می‌شود. در ادوار مختلف دیده شده که ریاست سازمان برای حفظ جایگاه خود حقوق محیط زیست را قربانی کرده است.

اسماعیلی در ادامه گفت: برای ریاست بر سازمان حفاظت محیط زیست باید فردی را انتخاب کنیم که "دارای تجربه میدانی در عرصه محیط زیست" باشد. گاهی اوقات همین تجربه چه در عرصه کوچک چه در مدیریت کلان می‌تواند کمک بزرگی کند.

وی به "متعهد بودن" رئیس سازمان بر مسئولیت خود نیز تأکید کرد و گفت: متأسفانه در بخش‌های مختلف مدیریت کشور افرادی را دیده‌ایم که دارای تخصص و تجربه هستند اما به این دلیل که در کار خود تعهد نداشتند، کشور را دچار مشکل کردند.

استاد دانشگاه تهران اظهار کرد: از طرفی در حوزه ریاست سازمان حفاظت محیط زیست باید فردی مشغول شود که "شفاف" باشد و عملکرد خود را شفاف با جامعه نخبگانی، متخصصین و با مردمی که متاثر از تصمیمات وی خواهند بود، در میان بگذارد. در ادوار گذشته شاهد بودیم که رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در را می‌بندد، تصمیمات را می‌گیرد و تا زمان اجرای این تصمیمات، مردم و جامعه نخبگانی متوجه آن نشده‌اند.

اسماعیلی بیدهندی خاطرنشان کرد: رئیس آینده سازمان حفاظت محیط زیست باید باید "به دور از سیاسی‌کاری" کار خود را انجام دهد. متأسفانه در دوره‌های گذشته دیدیم که رؤسای سازمان به دنبال کارهای سیاسی بودند که سرانجامی نداشته است.

وی ادامه داد: همچنین مبحث با تجربه بودن و یا جوان‌گرایی مدیران نیز مدنظر است که به نظر بنده این موضوعات به تنهایی مزیت نیست. باید فارغ از این موضوع، ببینیم که فرد چه ویژگی‌ها، چه نگاه و چه برنامه‌ای دارد. متاسفانه در طول چند دهه گذشته هیچگاه رؤسای سازمان حفاظت محیط زیست با برنامه روی کار نیامدند و برنامه‌ای ارائه نداد که بتوانیم آن را بررسی و آسیب‌شناسی کنیم. رؤسای سابق برنامه‌ای در هیچ حوزه ارائه نداد که بتوانیم بعد از 4 سال آنها را از روی این برنامه قضاوت کنیم.

اسماعیلی خاطرنشان کرد: ویژگی‌های مذکور باید علاوه بر فردی که می‌خواهیم به عنوان رئیس سازمان حفاظت زیست انتخاب کنیم باید در معاونین و مدیران جدید سازمان حفاظت محیط زیست نیز تجلی پیدا کند. شما نمی‌توانید یک سرمربی خوب انتخاب کنید اما کادر فنی و بازیکنان خوبی را کنار او قرار ندهید. زمانی یک سرمربی موفق می‌شود که بازیکنانش هم دارای ویژگی‌های مثبت و عملکرد قابل قبول باشند. باید این تیم یک دست و یکپارچه باشند تا بتواند به نتایج مطلوبی که مد نظر است، برسند.