به گزارش تحلیل ایران به نقل از موسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام (ISC)، دکتر سید احمد فاضل زاده رئیس مؤسسه ISC گفت: مؤسسه ISC هر ساله آخرین یافته‌های علم‌سنجی برگرفته از منابع و مراجع معتبر مختلف را تحلیل و گزارش می کند. یکی از این گزارش ها، بر
پایه آخرین یافته های پروژه مشترک الزویر و گروهی از پژوهشگران دانشگاه استنفورد که به «فهرست دانشگاه استنفورد» معروف شده است انجام می شود.
فاضل زاده افزود: این گروه در چند سال اخیر، با تحلیل داده های پایگاه اسکوپس بر اساس روششناسی ویژه‌ای، اقدام به شناسایی و ارائه فهرستی از پژوهشگران پراستناد برتر جهان در یک پایگاه اطلاعاتی کرده اند. روش شناسی ابداع شده، مبتنی بر مجموعه ای از سنجه های استنادی
استاندارد شده برای ارزیابی تاثیر استنادی پژوهشگران در رشته ها و حوزه های علمی مختلف است. آنان با ترکیب این سنجه ها، شاخصی به نام «شاخص استنادی مرکب» را ابداع و در مقاله سال ۲۰۱۶ خود معرفی و محاسبه کرده اند. این شاخص مبتنی بر تعداد استنادات دریافتی، جایگاه
(الگوی هم-نویسندگی) و شاخص هرش نویسندگان میباشد.
رئیس مؤسسه ISC در ادامه گفت: تازه ترین بروزرسانی این پایگاه در مهر ماه ۱۴۰۳ (سپتامبر ۲۰۲۴) منتشر شده است. این فهرست، عملکرد استنادی نویسندگان را به ازای بروندادهای پژوهشی منتشر شده آنان در بازه زمانی ۱۹۶۰ تا ۲۰۲۳ در ۲۲ حوزه موضوعی اصلی و ۱۷۴ حوزه فرعی تحلیل
کرده و بر این اساس، نویسندگانی را که در زمره پژوهشگران پراستناد دو درصد برتر جهان قرار گرفته اند معرفی کرده است.
شایان ذکر است، این پایگاه در هر نسخه، دو فهرست از پژوهشگران پراستناد دو درصد برتر جهان را منتشر میکند. تفاوت این دو فهرست در بازه زمانی استنادهای تحلیل شده است: در یکی از فهرستهای اعلام شده، بازه زمانی استنادهای دریافتی یک ساله است و در فهرست دیگر، بازه
زمانی استنادهای دریافتی از سال ۱۹۹۶ به بعد در نظر گرفته می شود. در این گزارش فهرست پژوهشگران پراستناد دو درصد برتر ایران و کشورهای اسلامی بر اساس عملکرد استنادی یکساله آمده است.
روند حضور پژوهشگران پر استناد برتر جهان و کشورهای اسلامی
فاضل زاده اظهار داشت: در فهرست منتشر شده بر اساس عملکرد استنادی یکساله در سال ۲۰۲۳، تعداد ۲ هزار و ۳۲۷ پژوهشگر و بر اساس دوران خدمت ۱۰۲۱ پژوهشگر با وابستگی سازمانی جمهوری اسلامی ایران به ترتیب در میان تعداد کل ۲۲۳ هزار و ۱۵۲ و ۲۱۷ هزار و ۹۷ پژوهشگر بین‌المللی
حضور دارند.
نمودار شماره یک، روند رشد فراوانی پژوهشگران ایرانی پراستناد دو درصد برتر جهان بر اساس عملکرد استنادی یکساله و دوران خدمت را نشان میدهد.
همانطور که مشاهده می شود، شمار پژوهشگران پراستناد ایرانی در این پایگاه روندی رو به رشد داشته است.
نمودار ۱: فراوانی پژوهشگران ایرانی پراستناد دو درصد جهان بر اساس عملکرد استنادی یکساله و دوران خدمت
جایگاه ایران در آمار پژوهشگران دو درصد برتر در بین کشورهای اسلامی
نمودار ۲ بیست کشورهای اسلامی برتر در فراوانی پژوهشگران دو درصد بر اساس عملکرد استنادی یکساله را نشان می دهد. کشور جمهوری اسلامی ایران رتبه نخست را به لحاظ تعداد پژوهشگران پراستناد دو درصد برتر در میان کشورهای اسلامی به خود اختصاص داده است و کشورهای عربستان
و ترکیه به ترتیب در رتبه های دوم و سوم قرار دارند.
نمودار ۲: فراوانی پژوهشگران پراستناد دو درصد بیست کشور اسلامی بر اساس عملکرد استنادی یکساله- سال ۲۰۲۳
جایگاه ایران در آمار پژوهشگران دو درصد برتر در بین کشورهای اسلامی
نمودار ۳ بیست کشورهای اسلامی برتر در فراوانی پژوهشگران دو درصد بر اساس عملکرد استنادی دوران خدمت نشان می دهد. کشور جمهوری اسلامی ایران رتبه دوم را از لحاظ تعداد پژوهشگران پراستناد دو درصد برتر در میان کشورهای اسلامی بعد از کشور ترکیه به خود اختصاص داده است
و کشورهای عربستان در رتبه ی سوم قرار دارد.
نمودار ۳: فراوانی پژوهشگران پراستناد دو درصد بیست کشور اسلامی بر اساس عملکرد استنادی دوران خدمت- سال های ۲۰۲۳-۱۹۹۶
جایگاه ایران در آمار پژوهشگران دو درصد برتر در بین کشورهای اسلامی
سهم نهادهای علم وفناوری کشور از پژوهشگران پر استناد دو درصد برتر جهان
رئیس مؤسسه ISC گفت: جدول یک وضعیت کلی پژوهشگران پراستناد ایرانی را براساس وابستگی سازمانی در عملکرد استنادی یکساله به نمایش می گذارد. همانگونه که مشاهده می شود، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری بیشترین سهم را از پژوهشگران پراستناد ایرانی (۵۰.۳۷ درصد) را به خود
اختصاص داده است.
جدول ۱: توزیع فراوانی پژوهشگران پراستناد براساس عملکرد استنادی یکساله در وابستگی های سازمانی کلان - سال ۲۰۲۳
درصد
تعداد پژوهشگران
وابستگی سازمانی
۵۰/۳۷
۱۱۷۲
وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
۳۷/۳۹
۸۷۰
وزارت بهداشت درمان وآموزش پزشکی
۷/۳۹
۱۷۲
دانشگاه آزاد اسلامی
۴/۸۶
۱۱۳
سایر
۱۰۰
۲۳۲۷
جمع
جدول ۲ وضعیت کلی پژوهشگران پراستناد ایرانی براساس عملکرد استنادی دوران خدمت را نشان می دهد. همانطور که قابل مشاهده است وزارت علوم، تحقیقات و فناوری بیشترین سهم را از پژوهشگران پراستناد ایرانی (۶۴.۱۵ درصد) به خود اختصاص داده است.
جدول ۲: توزیع فراوانی پژوهشگران پراستناد براساس عملکرد استنادی دوران خدمت در وابستگی های سازمانی کلان - سال‌های ۲۰۲۳-۱۹۹۶
درصد
تعداد پژوهشگران
وابستگی سازمانی
۱۵/۶۴
۶۵۵
وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
۳۳/۲۲
۲۲۸
وزارت بهداشت درمان وآموزش پزشکی
۸/۴۲
۸۶
دانشگاه آزاد اسلامی
۵/۰۹
۵۲
سایر
۱۰۰
۱۰۲۱
جمع
پژوهشگران پر استناد دو درصد برتر کشور به تفکیک حوزه موضوعی
وی افزود: در جدول ۳ تعداد پژوهشگران پراستناد کشور در فهرست پژوهشگران پراستناد دو درصد برتر جهان (عملکرد استنادی یکساله) به تفکیک حوزه موضوعی نشان داده شده است. همانطور که مشاهده می شود، چهار حوزه موضوعی پزشکی بالینی، شیمی، مهندسی و فناوری های راهبردی (هوش
مصنوعی، نانو، فرایندهای ساخت پیشرفته و…) به ترتیب رتبه های یک تا چهار را در میان رشته های موضوعی به لحاظ فراوانی پژوهشگران پراستناد کسب کرده اند.
جدول ۳. فراوانی و سهم پژوهشگران پراستناد دو درصد کشور بر اساس عملکرد استنادی یکساله به تفکیک حوزه موضوعی - سال ۲۰۲۳
جهان
ایران
حوزههای موضوعی
ردیف
سهم از کل (درصد)
فراوانی پژوهشگران
سهم از کل (درصد)
فراوانی پژوهشگران
۳۰/۶۳
۶۸۳۴۳
۳۱/۹۳
۷۴۳
پزشکی بالینی
۱
۶/۸۱
۱۵۱۸۹
۱۸/۰۱
۴۱۹
شیمی
۲
۷/۷۱
۱۷۱۹۶
۱۶/۴۶
۳۸۳
مهندسی
۳
۹/۲۷
۲۰۶۹۶
۱۳/۷۵
۳۲۰
فناوری های راهبردی (هوش مصنوعی، نانو و …)
۴
۸/۵۲
۱۹۰۰۷
۵/۱۶
۱۲۰
فیزیک و نجوم
۵
۳/۳۰
۷۳۷۵
۴/۱۳
۹۶
کشاورزی، شیلات و جنگلداری
۶
۶/۸۰
۱۵۱۷۵
۳/۴۸
۸۱
فناوری اطلاعات و ارتباطات
۷
۷/۴۸
۱۶۶۹۰
۲.۰۲
۴۷
زیست پزشکی
۸
۳/۴۷
۷۷۴۲
۱/۶۳
۳۸
علوم زمین و محیط زیست
۹
۳/۸۸
۸۶۶۳
۱/۱۲
۲۶
زیست شناسی
۱۰
۱/۲۲
۲۷۱۹
۱/۰۳
۲۴
آمار و ریاضیات
۱۱
۵۸/۰
۱۳۰۳
۰/۴۳
۱۰
محیط زیست، طراحی و ساخت
۱۲
۱/۷۳
۳۸۶۹
۰/۳۴
۸
بهداشت عمومی و خدمات بهداشتی
۱۳
۲/۸۲
۶۲۸۲
۰/۲۶
۶
اقتصاد و تجارت
۱۴
۲/۶۲
۵۸۴۸
۰/۱۳
۳
علوم اجتماعی
۱۵
۰/۵۴
۱۱۹۷
۰/۰۹
۲
ارتباطات و متن پژوهی
۱۶
۰/۴۸
۱۰۷۴
۰/۰۴
۱
مطالعات تاریخی
۱۷
۱/۸۶
۴۱۴۴
۰
۰
روانشناسی و علوم شناختی
۱۸
۰/۲۴
۵۲۶
۰
۰
فلسفه و الهیات
۱۹
۰/۰۵
۱۱۴
۰
۰
هنرهای تجسمی و نمایشی
۲۰
۱۰۰
۲۲۳۱۵۲
۱۰۰
۲۳۲۷
جمع کل
فاضل زاده ادامه داد: جدول ۴ تعداد پژوهشگران پراستناد کشور در فهرست پژوهشگران پراستناد دو درصد برتر جهان (عملکرد استنادی دوران خدمت) به تفکیک حوزه موضوعی را نشان می دهد. همانطور که مشاهده می شود، چهار حوزه موضوعی مهندسی، شیمی، فناوریهای راهبردی (هوش مصنوعی،
نانو، فرایندهای ساخت پیشرفته و…) و پزشکی بالینی، ۲۵/۸۳ درصد از کل پژوهشگران پراستناد ایران را به خود اختصاص داده است.
جدول ۴. فراوانی و سهم پژوهشگران پراستناد دو درصد کشور بر اساس عملکرد استنادی دوران خدمت به تفکیک حوزه موضوعی - سال های ۲۰۲۳-۱۹۹۶
جهان
ایران
حوزههای موضوعی
ردیف
سهم از کل (درصد)
فراوانی پژوهشگران
سهم از کل (درصد)
فراوانی پژوهشگران
۸۸/۷
۱۷۱۱۸
۲۴/۷۸
۲۵۳
مهندسی
۱
۸۷/۶
۱۴۹۱۱
۲۰/۳۷
۲۰۸
شیمی
۲
۴۴/۸
۱۸۳۱۷
۷۸/۱۹
۲۰۲
فناوری های راهبردی (هوش مصنوعی، نانو و …)
۳
۲۵/۳۱
۶۷۸۳۹
۳۲/۱۸
۱۸۷
پزشکی بالینی
۴
۲۰/۹
۱۹۹۸۰
۸۰/۴
۴۹
فیزیک و نجوم
۵
۹۵/۶
۱۵۰۸۷
۳۱/۴
۴۴
فناوری اطلاعات و ارتباطات
۶
۳۵/۳
۷۲۶۵
۷۴/۲
۲۸
کشاورزی، شیلات و جنگلداری
۷
۲۴/۱
۲۶۹۳
۶۷/۱
۱۷
آمار و ریاضیات
۸
۴۰/۳
۷۳۸۸
۲۷/۱
۱۳
علوم زمین و محیط زیست
۹
۷۸/۷
۱۶۸۹۸
۶۹/۰
۷
زیست پزشکی
۱۰
۵۷/۰
۱۲۴۳
۵۹/۰
۶
محیط زیست، طراحی و ساخت
۱۱
۹۹/۳
۸۶۵۶
۳۹/۰
۴
زیست شناسی
۱۲
۳۳/۲
۵۰۶۳
۲۰/۰
۲
علوم اجتماعی
۱۳
۷۷/۱
۳۸۴۱
۱۰/۰
۱
بهداشت عمومی و خدمات بهداشتی
۱۴
۹۱/۱
۴۱۳۷
۰
۰
اقتصاد و تجارت
۱۵
۷۸/۱
۳۸۷۱
۰
۰
روانشناسی و علوم شناختی
۱۶
۵۰/۰
۱۰۸۱
۰
۰
مطالعات تاریخی
۱۷
۴۹/۰
۱۰۷۴
۰
۰
ارتباطات و متن پژوهی
۱۸
۲۴/۰
۵۲۳
۰
۰
فلسفه و الهیات
۱۹
۰۵/۰
۱۱۲
۰
۰
هنرهای تجسمی و نمایشی
۲۰
۱۰۰
۲۱۷۰۹۷
۱۰۰
۱۰۲۱
جمع کل