به گزارش تحلیل ایران ، روند مذاکرات درباره وضعیت غزه پس از پایان مرحله اول توافق آتش‌بس که با توقف جنگ و مبادله اسرا بین دو طرف اسرائیلی و فلسطینی همراه بود، اکنون با مانع‌تراشی‌های بی‌پایان نتانیاهو با مشکل جدی مواجه و باعث
شده، افق روشنی پیش روی مرحله دوم مذاکرات وجود نداشته باشد.
در برابر لجاجت و دست‌اندازی نتانیاهو که با حمایت راست‌های تندرو اسرائیلی همراه است، دولت جدید آمریکا به رهبری ترامپ در اقدامی بی‌سابقه مذاکرات مستقیمی با مسئولان جنبش حماس در دوحه انجام داد که به شدت اعتراض نتانیاهو را دنبال داشت.
علاوه بر اینکه این اقدام شگفتی و غافلگیری جامعه جهانی را نیز به همراه داشت، چون تحولی بی‌سابقه در راهبرد اسرائیل در برابر فلسطینی‌ها محسوب می‌شود و همه آنچه اسرائیل در دهه‌های قبل در برابر فلسطینی‌ها رشته کرده بود، را پنبه می‌کند.
به دلیل موانع ایجاد شده توسط نتانیاهو، مذاکرات آمریکا با حماس به نتایج ملموسی دست پیدا نکرد، اما در را به روی مذاکرات مستقیم بین دو طرف باز کرد، تحولی که می‌تواند، در آینده حرف‌های بسیاری برای گفتن داشته باشد، در عین حال که این اقدام پیام‌ها و پیامدهای زیادی
در کوتاه مدت و دراز مدت خواهد داشت و موضوعی که نتانیاهو و نخبگان اسرائیلی‌ها را به‌طور قابل‌توجهی نگران کرده و آنها را بر آن داشت تا در رویکرد خود در برابر مرحله دوم مذاکرات بازنگری کنند.
درحال حاضر هم محافل فلسطینی و هم محافل اسرائیلی منتظر دیدار آتی «استیون ویتکف»، فرستاده آمریکا به خاورمیانه هستند که قرار است هفته آینده برگزار شود تا شاید یخ مذاکرات مرحله دوم را در میان تهدیدهای اسرائیل به از سرگیری جنگ و نگرانی از پیامدهای آن چه در سطح
فلسطینی و اسرائیلی و چه در سطح منطقه‌ای آب کند.
مذاکرات بی‌سابقه بین آمریکا و حماس
گفت‌وگوهای مستقیم میان آمریکا و حماس به درخواست دولت ترامپ در دوحه، پایتخت قطر آغاز و در چهار دور انجام شد.
دولت آمریکا در طول مذاکرات از حماس خواستار آزادی اسرای اسرائیلی دارای تابعیت آمریکایی شده بود، درخواستی که حماس قاطعانه آن را رد و تأکید کرد، به این جهت که این اسرا نظامیان ارتش اسرائیل بودند و نمی‌تواند، آنها را بدون ازایی آزاد کرد.
دو دور از چهار دور این گفتگوها با هیئت بلندپایه جنبش حماس به رهبری «خلیل الحیه» برگزار شد و طی آن دو طرف تلاش کردند، به توافقی اولیه در زمینه آزادی 5 نظامی آمریکایی - اسرائیلی (یک نظامی زنده و 4 نظامی مرده) در مقابل آزادی 250 اسیر فلسطینی(100 اسیر فلسطینی
محکوم به حبس ابد و 50 اسیر فلسطینی دارای محکومیت‌های سنگین) برسد.
علیرغم مخالفت‌های اولیه، مذاکره‌کننده آمریکایی سرانجام تسلیم درخواست حماس شد و اعلام کرد که در انتظار آخرین بررسی‌ها جهت ورود به اجرای توافق است.
اسرائیل در برابر توافق اولیه انجام شده بین حماس و آمریکا اعلام کرد که با آزادی تنها 50 اسیر فلسطینی دارای حکم ابد موافقت می‌کند و اجازه آزادی 50 نفر دیگر را به دلیل حساسیت‌های امنیتی نمی‌دهد، حماس این درخواست را رد و اعلام کرد که نهایتا با عدم آزادی 10 اسیر
فلسطینی دارای حکم حبس ابد موافقت خواهد کرد.
با وجود شکست توافق و در پرده ابهام بودن سرنوشت مذاکرات دو طرف، اما نشانه‌هایی وجود دارد که تأکید می‌کند، واشنگتن مایل به از سرگیری جنگ در غزه نیست و همین باعث می‌شود تا به سمت تمدید مرحله اول توافق یا ورود به مذاکرات برای دستیابی به مرحله دوم توافق سوق پیدا
کند و این موضوعی است که در سفر آتی ویتکاف که قرار است هفته آینده به منطقه انجام شود، مشخص خواهد شد.
تحول غیرمنتظره و شوک‌آور
نه نتانیاهو و نه نخبگان اسرائیلی از مذاکره بین دولت آمریکا و حماس نگران نشدند، چون از نخستین روزی که مذاکرات مرحله اول آتش‌بس در غزه بین اسرائیل و حماس در دوحه آغاز شد، آمریکا پای ثابت این مذاکرات بود، آنچه اکنون نتانیاهو و نخبگان اسرائیلی را نگران می‌کند،
انجام مذاکرات به شکل مستقیم و به درخواست شخص ترامپ بود.
پیش از این مذاکرات از طریق میانجیگران مصری و قطری انجام می‌شد که پس از مشورت و رایزنی با رهبران حماس به نمایندگی از آنها در مذاکرات حضور می‌یافتند و با نمایندگان آمریکا و اسرائیل مذاکره می‌کردند، بدون اینکه نمایندگان جنبش یا رهبران آن در مذاکرات حضور داشته
باشند.
اما امروز به نظر اسرائیل اوضاع به شکل نگران‌کننده‌ای تغییر کرده است. مذاکره‌کننده آمریکایی به تنهایی با یکی از رهبران جنبش حماس پای یک میز مذاکره می‌نشیند و چهار دور گفتگو را انجام می‌دهد و طی آن دیدگاه‌ها و خواسته‌های خود را رو در رو و بدون واسطه مطرح می‌کند
و در مقابل حماس نیز برای اولین بار دیدگاه خود را مستقیما به طرف آمریکایی اعلام می‌کند، این رخداد به دلایل مختلف نتانیاهو و نخبگان اسرائیلی را خشمگین می‌کند:
گامی تاریخی و بی‌سابقه
مذاکره مستقیم آمریکا با جنبش حماس علاوه بر اینکه برای نخستین بار از زمان تشکیل جنبش رخ می‌دهد، اقدامی بی‌سابقه و تاریخی نیز برای هر دو طرف محسوب می‌شود.
به رسمیت شناختن حماس
صرف مذاکره با حماس بر سر یک میز و به طور مستقیم، به معنای به رسمیت شناختن ضمنی جنبش حماس به عنوان یک نهاد رسمی با حضور و موجودیت مستقل و همچنین به عنوان نماینده فلسطینی‌ها در نوار غزه است.
مذاکره مستقیم آمریکا با حماس اذعان به حاکمیت حماس بر نوار غزه و به رسمیت شناختن آن به عنوان تنها قدرت حاکم بر نوار و دارای ثقل سیاسی و عملیاتی در آنجاست و این همه ادعاهای رژیم صهیونیستی درباره عدم مشروعیت حماس را رد می‌کند.
رد روایت تروریستی بودن جنبش حماس
در تمام طول دهه‌های گذشته اسرائیل تلاش کرده بود، جنبش حماس را جنبشی تروریستی معرفی کند، همان طور که آمریکا و غرب نیز حماس را جنبشی تروریستی می‌دانند که در فهرست تروریسم آنها قرار دارد، بنابراین نباید قابل مذاکره باشد.
مذاکره مستقیم آمریکا و حماس این روایت اسرائیل و غرب که سال‌ها تلاش کرده‌اند، تصویری منفی از حماس در افکار عمومی دنیا ایجاد و حماس را سازمانی تروریستی معرفی کنند که امکان نشستن پای یک میز و رو در رو برای مذاکره با آن وجود ندارد، را زیر سؤال می‌برد و همه تصویرسازی‌های
صهیونیستی و غربی را نابود می‌کند.
بی‌اعتمادی آمریکا به اسرائیل
نشستن آمریکایی‌ها پای میز مذاکره مستقیم با رهبران حماس، بدون اینکه نماینده‌ای از اسرائیل در این مذاکرات حضور داشته باشد، از یک‌سو، بیانگر میزان بی‌اعتمادی دولت آمریکا به اسرائیل به ویژه در زمینه مذاکرات است و از سوی دیگر، تمایل ترامپ به بستن پرونده اسرای
اسرائیلی را آشکار می‌سازد.
این اقدام ثابت کرد که ترامپ برخلاف آنچه در ظاهر نشان می‌دهد، به نتانیاهو اعتماد ندارد و دریافته، لجاجت‌های نتانیاهو که همگی در راستای تحقق اهداف شخصی و سیاسی به حساب منافع اسرائیل و منافع منطقه‌ای آمریکاست، مشکلی از پرونده اسرای اسرائیلی و آمریکایی حل نخواهد
کرد.
زیر سؤال بردن پیروزی مطلق اسرائیل
این مذاکرات صرف نظر از به نتیجه رسیدن یا نرسیدن آن، شوک بزرگی برای اسرائیل و نتانیاهو بود که طی 15 ماه جنگ در غزه از «پیروزی مطلق» بر حماس و نابودی این جنبش سخن می‌گفت.
مذاکرات مستقیم با آمریکا و پیش از آن، پیام‌های حماس حین مبادله اسرای اسرائیلی در مرحله اول آتش‌بس این پیام را به اسرائیلی‌ها و دنیا داد که پیروز مطلق این نبرد، نه اسرائیل که حماس است.
زبان زور راه به جایی نمی‌برد
این مذاکرات نشان داد که آمریکایی‌ها دریافته‌اند، با زبان زور نمی‌توانند، به خواسته‌های خود در مقابل مقاومت دست یابند، این تأکید می‌کند که دولت جدید آمریکا پس از شکست راه‌حل‌های نظامی، رویکرد متفاوتی را در برابر حماس اتخاذ کرده است.
رویکرد جدید آمریکایی‌ها مبتنی بر انتقال از زبان زور و راهبرد جنگ به زبان مذاکره و راهبرد تفاهم و توافق است، اهمیت این چرخش در رویکرد و راهبرد در این است که آمریکایی‌ها اذعان می‌کنند، حماس یک جنبش تروریستی نیست، بلکه جنبش مقاومتی است که از حقوق مشروع مردمش
دفاع می‌کند.
تقدم منافع آمریکا بر اسرائیل
دولت آمریکا دریافته که موفقیت این گفتگوها و توقف جنگ در نوار غزه در درجه اول در راستای منافع آمریکاست و می‌تواند، از پایان دادن به جنگ در نوار غزه در راستای منافع سیاسی خود به ویژه در منطقه خاورمیانه استفاده کند.
«آدام بوهلر»، فرستاده ویژه ترامپ در امور اسرای آمریکایی به این نکته صراحتا اشاره می‌کند و می‌گوید: «واشنگتن در راستای منافع تل‌آویو عمل نخواهد کرد. آمریکا دارای منافع مشخصی در منطقه است که در پی تحقق آنهاست و من در راستای همین منافع است که شخصا با حماس تماس
گرفتم تا ببینم، راه حل واقعی آزادی اسرای آمریکایی در غزه چیست.»
بستن پرونده جنگ‌ها
دونالد ترامپ از اولین روز ورود به کاخ سفید نشان داد که در عزم خود مبنی بر بستن پرونده جنگ‌های غزه و اوکراین جدی است و قصد دارد تا به آنچه طی وعده‌های انتخاباتی‌اش قول آن را داده عمل کند.
رویکرد ترامپ و دولتش چرخش آشکاری در مقایسه با سیاست‌های دولت بایدن دارد که موجب به درازا کشیدن جنگ اوکراین برای بیش از 3 سال و جنگ غزه برای 15 ماه شد.
حالا دولت ترامپ تلاش دارد به هر طریق ممکن به این دو جنگ پایان دهد و البته در راستای منافع خود از آنها استفاده‌ها و بهره‌برداری کند.
پیشبرد مرحله دوم مذاکرات
مذاکره مستقیم آمریکا با حماس پیام روشنی به نتانیاهو بود و به او گوشزد کرد که مانع‌تراشی سیستماتیک در روند مذاکرات، تردید در آزادی اسرا و تهدید به از سرگیری جنگ به خاطر اهداف شخصی، با اقدامی یکجانبه برای انجام مذاکرات مستقیم با حماس و بدون حضور اسرائیل مواجه
خواهد شد.
نتانیاهو که به نظر می‌رسید، پیام‌ها را به خوبی گرفته باشد، تیمی به ریاست نایب رئیس شاباک راهی دوحه کرد تا مذاکرات مرحله دوم آتش‌بس در غزه را از سربگیرد.
در همین راستا، یک هیئت امنیتی اسرائیلی نیز چهارشنبه گذشته راهی قاهره شد تا ضمن دیدار با مقامات دستگاه اطلاعات عمومی مصر با آنها درباره طرح مصر برای اداره نوار غزه در مرحله بعد، از سرگیری ورود کمک‌ها و پیشبرد مذاکرات برای مرحله دوم توافق آتش‌بس گفتگو کند.
دو روز پس از سفر هیئت اسرائیلی، هیئتی به نمایندگی حماس در قاهره حضور یافت تا درباره راه‌های آغاز مرحله دوم مذاکرات و الزام اسرائیل به انجام تعهداتش و نیز سازوکارهای اجرای خروجی نشست سران عربی بحث و تبادل نظر کند.
آیا سفر ویتکاف دستاوردهای جدیدی به همراه دارد
در راستای این صحنه پر از پیچیدگی‌ها، مانورها و ابهامات، همه در انتظار سفر ویتکاف به منطقه هستند که قرار است، هفته آینده برای شکست بن‌بست ایجاد شده در توافق آتش‌بس در غزه انجام شود.
ویتکاف برای خروج از بن‌بست کنونی ایجاد شده در روند مذاکرات روی گفت‌وگوی سیاسی، به ویژه مذاکره با گروه‌های مقاومت و میانجی‌ها تمرکز دارد، اما در همان حال راهبرد چماق و هویج ترامپ را در مذاکرات دنبال و تأکید می‌کند و به حماس درباره شکست گفتگوها هشدار داده،
حماس نیز در پاسخ تأکید کرده که هیچگونه فشار و تحمیلی را در مذاکرات از جانب هیچ طرفی نمی‌پذیرد.