به گزارش تحلیل ایران ۳ سال پیش که ایران و روسیه تصمیم گرفتند مراودات بانکی و مالی خود را گسترش بدهند و از زیر ساخت‌های بانکی بومی برای مبادلات مالی خود استفاده کنند، شاید هیچ کسی فکر نمی‌کرد در این مدت کارها آنقدر پیشرفت کند که حالا گردشگران ایرانی با کارتهای
بانکی ایرانی خود از خودپردازهای روسی روبل دریافت کنند.
ماجرا از این جا شروع شد که ایران و روسیه هر دو از سوی غرب تحریم شدند و غربی‌ها، هم دسترسی ایران را از سوئیفت که یک پیامرسان مالی بین کشورهاست قطع کردند و هم روسیه.
علاوه بر این هم ایران و روسیه با مسدود شدن دارایی‌های خود در کشورهای غربی مواجه شدند که این مسئله هم ایران و هم روسیه را به این نتیجه رساند که دلار و یورو به سلاح در دست کشورهای غربی تبدیل شده است و باید برای رهایی خود از دام این کشورها اقداماتی جدی را شروع
کنند.
الکساندر گابویف یکی از اعضای ارشد اندیشکده بنیاد کارنگی در مسکو در این خصوص می‌گوید که «تحریم‌های مالی و بانکی آمریکا و اتحادیه اروپا، دلار و یورو را به ارزهای متخاصم برای روسیه تبدیل کردند؛ بنابراین استفاده از ارزهای ملی سایر کشورها در مراودات تجاری و تسویه
و پرداخت‌های بین بانکی، تنها راه‌حل منطقی برای روسیه است.»
این موضوع را مقامات ایرانی نیز در سال‌های گذشته گفته بودند. به عنوان مثال محمد مخبر، معاون اول دولت سیزدهم «سلاح‌سازی از دلار» در چند دهه گذشته را از جمله مهمترین عواملی عنوان کرده بود که کشورها را وادار کرده به‌دنبال یافتن راهی برای رهایی از عواقب تحریم‌های
دلاری باشند.
اتصال سپام و SPFS؛ نخستین گام عملی
به همین خاطر ایران و روسیه در اولین گام در بهمن 1401 دو پیامرسان مالی خود یعنی «سپام» و «SPFS» را به یکدیگر متصل کردند که زیرساخت‌های آن‌ها کاملا بومی است و همه‌ی بانک‌های روسی و ایرانی می‌توانند از طریق آن‌های پیام‌های بانکی خود را ارسال کنند.
با این کار علاوه بر بانک‌های روسی ۱۰۶ بانک غیر روسی در ۱۳ کشور جهان نیز این امکان را پیدا کردند تا به این واسطه با بانک‌های ایرانی تبادل پیام بانکی داشته باشند. در حالی که پیش از این مجبور به استفاده از سوئیفت بودند.
دی ماه سال گذشته رئیس بانک مرکزی همچنین از عملیاتی شدن پیمان پولی میان ایران و روسیه با هدف تسهیل مبادلات اقتصادی و کاهش وابستگی به ارزهای بین‌المللی خبر داد.
برای درک موضوع، تصور کنید دو کشور ایران و روسیه می‌خواهند با هم تجارت کنند؛ مثلاً ایران فرش صادر کند و در مقابل از روسیه گندم یا قطعات صنعتی وارد کند. در حالت عادی، باید برای این مبادله، دلار یا یورو استفاده کنند، اما با این پیمان به جای استفاده از ارز واسطه
مثل دلار از ریال و روبل استفاده می‌کنند.
حالا علاوه بر عملیاتی شدن اتصال پیامرسان‌های بانکی و پیمان پولی، شبکه‌های کارتی دو کشور یعنی شبکه پرداخت شتاب ایران و شبکه پرداخت میر روسیه نیز به هم متصل شده‌اند.
فاز اول این اقدام که در حال حاضر به بهره‌برداری رسیده است این است که گردشگران ایرانی می‌توانند از خودپردازهای روسیه روبل برداشت کنند.
در مرحله دوم گردشگران روسیه می‌توانند از خودپردازهای ایران ریال دریافت کنند و در مرحله سوم گردشگران ایرانی می‌توانند با کارتهای عضو شتاب از فروشگاه‌های روسیه خرید کنند.
بازنگری در نگاه غرب‌گرایانه؛ تجربه‌ای موفق از شرق
این اقدامات در حالی صورت گرفته است برخی جریانات در ایران سال‌ها تمام راه‌های پیشرفت اقتصادی را صرفاً در تعامل با غرب می‌دانستند و معتقد بودند بدون برقراری ارتباط با اروپا و آمریکا، امکان توسعه اقتصادی وجود ندارد.
همکاری‌های ایران روسیه حالا به بسیاری از حوزه‌های دیگر کشیده شده است.
تقویت همکاری در حوزه صنعت پتروشیمی و سوآپ فرآورده‌های نفتی، توسعه میادین نفت، همکاری در تکمیل راه آهن رشت آستارا به عنوان حلقه مفقوده کریدور شمال_ جنوب از جمله مواردی است که نشان می‌دهد که ایران و روسیه در حال طراحی و ساخت یک نظم اقتصادی تازه هستند.
نظمی که در آن نیازی به مجوزهای غربی نیست و دو کشور بدون محدودیت بر مبنای منافع متقابل، ظرفیت‌های ملی و زیرساخت‌های مستقل با یکدیگر همکاری می‌کنند.