به گزارش تحلیل ایران ،دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، امروز سفر خود به خاورمیانه را با دیدار از عربستان سعودی آغاز کرد و قرار است در روزهای آینده به امارات متحده عربی و قطر نیز سفر کند.
سفر دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا به منطقه که به گفته کاخ سفید با هدف تقویت روابط اقتصادی و امنیتی با کشورهای حاشیه خلیج فارس انجام شده، بار دیگر بحث‌های قدیمی درباره ماهیت روابط سودجویانه آمریکا با این کشورها را زنده کرده است. برخی معتقدند این سفر گران
قیمت که برخی از رسانه‌ها وعده‌های اقتصادی آن را 3 تریلیون دلار برآورد کرده‌اند بیش از آن که برای کشورهای میزبان سودآور باشد، به صورت یک‌طرفه به نفع اقتصاد و منافع راهبردی ایالات متحده طراحی شده است.
تمرکز بر قراردادهای کلان اقتصادی
بر اساس اعلام کاخ سفید، یکی از اهداف اصلی این سفر جذب سرمایه‌گذاری‌های کلان از کشورهای حاشیه خلیج فارس است. گزارش‌ها حاکی از آن است که عربستان سعودی متعهد به سرمایه‌گذاری یک تریلیون دلاری در ایالات متحده شده و امارات نیز چارچوبی برای سرمایه‌گذاری 1.4 تریلیون
دلاری در یک بازه 10 ساله ارائه کرده است.
گزارش‌ها همچنین حاکی است که ایالات متحده قصد دارد در جریان سفر خود به ریاض تسلیحاتی به ارزش بیش از 100 میلیارد دلار به عربستان سعودی بفروشد.
این قراردادها، به‌ویژه در حوزه‌های نظامی، فناوری و زیرساخت، برای ایجاد اشتغال و تقویت اقتصاد آمریکا حیاتی تلقی می‌شوند. حسن منیمه، تحلیلگر امور خاورمیانه در واشنگتن در گفت‌وگو با رسانه دولتی انگلیس بی‌بی‌سی گفت: «ترامپ می‌خواهد این قراردادها را به‌عنوان
نشانه‌ای از موفقیت سیاست‌های تجاری خود به نمایش بگذارد».
این در حالی است که کشورهای خلیج فارس با وجود ثروت عظیم خود، به دنبال تضمین‌های امنیتی از آمریکا هستند.
تحلیلگران می‌گویند کشورهای خلیج فارس به دلیل چالش‌های منطقه‌ای، از جمله تنش منطقه‌ای و بی‌ثباتی داخلی به حمایت نظامی و سیاسی آمریکا وابسته‌اند. این وابستگی، به اعتقاد برخی، توازن قدرت را به نفع آمریکا تغییر داده و این کشورها را در موقعیتی قرار داده که برای
حفظ امنیت خود، ناچار به پذیرش قراردادهای سنگین اقتصادی هستند.
به همین دلیل است که بسیاری از مدیران شرکت‌ها از جمله نمایندگان 4 شرکت از بزرگترین شرکت‌های آمریکایی از نظر ارزش بازار، چشم به فرصت‌هایی دوخته‌اند که در عربستان و دیگر کشورهای منطقه برایشان فراهم است.
از جمله این افراد می توان به ایلان ماسک، میلیاردر معروف و مدیر شرکت تسلا و اسپیس‌ایکس (عکس اول)، جنسن هوآنگ مدیر غول کامپیوتری Nvidia (عکس دوم)، کلی آرتبرگ، مدیرارشد بوئینگ، سم آلتمن، مدیر شرکت هوش مصنوعی اوپن ای آی (عکس سوم)، جف میلر، مدیر شرکت هالیبرتون،
آرویند کریشنا، مدیر شرکت آی‌بی‌ام نام برد.
نگاه ترامپ به کشورهای عربی
اظهارات پیشین دونالد ترامپ درباره کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس، به‌ویژه عربستان سعودی، همچنان در کانون توجه قرار دارد. او در سال 2015، پیش از رسیدن به ریاست‌جمهوری، عربستان را به «گاوی شیرده» تشبیه کرده بود که «هر وقت شیرش تمام شود، آن را سر می‌بریم.»
این اظهارات، که در زمان خود جنجال‌برانگیز بود، اکنون نیز از سوی برخی منتقدان به‌عنوان نشانه‌ای از نگاه ابزاری آمریکا به این کشورها تفسیر می‌شود.
منافع آمریکا در مقابل منافع منطقه‌ای
تحلیلگران معتقدند که سفر ترامپ بیش از آنکه به حل مسائل منطقه‌ای مانند مناقشه فلسطین-اسرائیل یا تنش منطقه‌ای کمک کند، بر تقویت جایگاه اقتصادی و ژئوپلیتیکی آمریکا متمرکز است. به گفته مارک لینچ، تحلیلگر فارن افرز، «ترامپ در این سفر به دنبال قراردادهای اقتصادی
و نظامی است که مستقیماً به نفع شرکت‌های آمریکایی و ایجاد اشتغال در این کشور باشد.»
علاوه بر این نوع از سود اقتصادی، تلاش برای کاهش نفوذ چین در منطقه و کنترل بازار انرژی (نفت و گاز) از دیگر اهداف اعلام‌شده این سفر است که منافع و سود اقتصادی و سیاسی و راهبردی را نصیب واشنگتن می‌کند.
اما برعکس هیاهویی که این روزها از سود این معاملات برای کشورهای عربی میزبان ترامپ تبلیغ می‌شود در مقابل، کشورهای خلیج فارس وابسته‌تر از قبل به آمریکا شده و با چالش‌هایی مانند تنوع‌بخشی به اقتصاد و اتکاء به یک کشور خاص و حفظ ثبات داخلی مواجه‌اند. سرمایه‌گذاری‌های
کلان در آمریکا، اگرچه به تقویت روابط دیپلماتیک کمک می‌کند اما ممکن است منابع مالی این کشورها را در بلندمدت محدود کند. به گفته یکی از کاربران شبکه ایکس، «ترامپ با وعده امنیت، میلیاردها دلار از کشورهای خلیج فارس می‌گیرد، اما این پول‌ها بیشتر به جیب شرکت‌های
آمریکایی می‌رود.»
به عبارتی این سفر سود هنگفت یک طرفه‌ای را به دولت آمریکا تقدیم می‌کند و آنچه که برای خود کشورهای عربی منطقه می‌ماند تبدیل آنها به یک مصرف کننده وابسته به آمریکا از نظر اقتصادی، سیاسی، نظامی، علمی و فناوری است که در نهایت سودهای آینده را برای شرکت‌های آمریکایی
تضمین می‌کند.
نگاه به آینده
در حالی که سفر ترامپ به خاورمیانه با استقبال گرم مقامات سعودی، اماراتی و قطری همراه شده، پرسش اصلی این است که آیا این همکاری‌ها به توسعه پایدار منطقه منجر خواهد شد یا صرفاً به تقویت اقتصاد آمریکا کمک خواهد کرد؟
برخی ناظران معتقدند که کشورهای خلیج فارس، با آگاهی از وابستگی خود به آمریکا، در تلاش‌اند تا با سرمایه‌گذاری‌های کلان، نفوذ بیشتری در تصمیم‌گیری‌های واشنگتن به دست آورند. با این حال، تا زمانی که توازن قدرت در این روابط به نفع آمریکا باقی بماند، احتمالاً این
کشورها همچنان به‌عنوان شرکای استراتژیک، اما با نفوذ محدودتر در سیاست‌گذاری‌های جهانی، باقی خواهند ماند.
این سفر، که برخی آن را نمایشی از دیپلماسی اقتصادی آمریکا می‌دانند، بار دیگر نشان‌دهنده پیچیدگی‌های روابط بین قدرت‌های جهانی و کشورهای ثروتمند اما وابسته خلیج فارس است.
آیا این همکاری‌ها به توازن بیشتری در منافع دو طرف منجر خواهد شد یا صرفاً به تداوم نقش این کشورها به‌عنوان تأمین‌کنندگان مالی اهداف آمریکا ادامه خواهد داد؟ پاسخ به این پرسش، شاید در نتایج بلندمدت این سفر نهفته باشد.