به گزارش تحلیل ایران در سرزمین اشغالی فلسطین، نسل‌های جدیدی زندگی می‌کنند که هرگز تجربه پناه بردن به پناهگاه را نداشته‌اند و نمی‌دانند پناه گرفتن هر چند ساعت یک بار چه معنایی دارد. در سال‌های اخیر، زندگی در پناهگاه‌ها عمدتاً به طبقات اجتماعی ساکن مناطق الجلیل،
شمال و حاشیه غزه محدود می‌شد، به‌ویژه به‌دلیل نزدیکی جغرافیایی به مقاومت لبنان و فلسطین و حملات پراکنده موشکی که ساکنان این مناطق را ناچار به پناه گرفتن می‌کرد.
اما از روز جمعه ۱۳ خرداد ۲۰۲۵، با آغاز جنگ اسرائیل علیه ایران، پناهگاه‌ها به شلوغ‌ترین، پرتقاضاترین، پرمشکل‌ترین و پردردسرترین مکان‌ها تبدیل شده‌اند.
انواع پناهگاه‌ها در اسرائیل
پناهگاه‌های غیرنظامی در اسرائیل بر اساس قوانین ساخت‌وساز و مقررات مهندسی، به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند:
* اتاق محافظت‌شده در داخل آپارتمان: فضایی ایمن که از سال ۱۹۹۱ (پس از جنگ اول خلیج‌فارس) در هر واحد مسکونی جدید طراحی می‌شود. این اتاق برای مقاومت در برابر فشار ناشی از انفجار ساخته شده اما در برابر فروپاشی کامل ساختمان یا اصابت مستقیم کارایی چندانی ندارد.
وظیفه اصلی آن محافظت در برابر ترکش‌ها و موج‌های انفجاری است که از رایج‌ترین تهدیدها در بمباران‌ها به‌شمار می‌رود.
* اتاق محافظت‌شده طبقه‌ای: فضایی مشترک که در یک طبقه یا ساختمان برای چندین آپارتمان در نظر گرفته می‌شود و در مواقع اضطراری به‌عنوان پناهگاه جمعی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
* اتاق محافظت‌شده نهادی: برای مراکز عمومی مانند مدارس و بیمارستان‌ها ساخته می‌شود و بر اساس استانداردهایی طراحی شده‌اند که امکان پناه دادن به شمار زیادی از افراد را فراهم می‌کند.
* پناهگاه آماده «ناقوسی»: مدلی است که شرکت «وولفمان» در سال ۲۰۰۷ طراحی کرد و به نام «ناقوس ایمنی» شناخته می‌شود. این پناهگاه کوچک، قابل‌حمل و سبک بوده و برای کاهش اثر ترکش و فشار انفجار طراحی شده است. تولید و توزیع آن عمدتاً با حمایت انجمن‌های مردمی در مناطق
شمالی و جنوبی که بیشتر هدف حملات موشکی قرار می‌گیرند، انجام می‌شود.
بحران پناهگاه‌ها در اسرائیل
اسرائیل با کمبود شدید پناهگاه مواجه است. بر پایه آمار رسمی و گزارش‌های دیوان حسابرسی، حدود ۲.۶ میلیون نفر، معادل بیش از ۲۷ درصد جمعیت اسرائیل، به اتاق محافظت‌شده یا پناهگاهی که بتوانند ظرف زمان استاندارد ۱۵ ثانیه پس از شنیدن آژیر خطر به آن برسند، دسترسی
ندارند.
طبق داده‌های اتحادیه پیمان‌کاران اسرائیل، بیش از ۶۰ درصد از آپارتمان‌ها در ۱۵ شهر بزرگ اسرائیل فاقد اتاق محافظت‌شده هستند. برای نمونه، در شهر قدس، از مجموع ۲۴۹ هزار واحد مسکونی، حدود ۱۸۰ هزار واحد ایمن نیستند. در تل‌آویو نیز از میان ۲۲۰ هزار واحد، ۱۶۰ هزار
واحد فاقد اتاق محافظت‌شده هستند. در شهرهای بات‌یام و بنی‌براک، این نسبت به ۸۵ درصد می‌رسد.
بر اساس آمار جبهه داخلی اسرائیل، پناهگاه‌های عمومی تنها ۶ درصد از نیاز ایمنی جمعیت را تأمین می‌کنند، و پناهگاه‌های مشترک درون ساختمان‌ها هم تنها برای ۲۸ درصد از ساکنان کافی هستند. بنابراین بیش از ۲۷ درصد مردم هیچ‌گونه امکان پناه گرفتن در سازه‌ای ایمن ندارند.
افزون بر این، حدود ۱۶ درصد از پناهگاه‌های عمومی کاملاً غیرقابل‌استفاده‌اند و ۲۵ درصد هم از نظر عملیاتی کارایی پایینی دارند، به این معنا که حدود دو سوم از پناهگاه‌ها عملاً برای شرایط اضطراری آماده نیستند.
سالخوردگان در سرزمین اشغالی؛ بی‌پناه و فراموش‌شده
یک زن ساکن سرزمین‌های اشغالی که از ترس افشای هویت خود و مادر سالخورده‌اش حاضر به معرفی نیست، با ابراز ناامیدی می‌گوید:
«وزارت بهداشت اصلاً به سالخوردگان توجهی ندارد. اگر کمبود تخت‌های توان‌بخشی یا نیروی انسانی وجود دارد، این قصور از سوی دولت است. مادرم تنها زندگی می‌کند. در وضعیت او مجبور شدیم او را نزد بچه‌ها بیاوریم، جایی که فشار زیادی وجود دارد و هر بار که آژیر خطر به
صدا در‌می‌آید، باید سه طبقه را تا پناهگاه پایین برویم. او بیشتر روز را روی تخت خوابیده و به‌ندرت حرکت می‌کند. به همین خاطر، ناچارم با او در راه‌پله بمانم. این یک تهدید دوگانه است. من که بیمارستان نیستم. چه امکاناتی در اختیارم است؟ الان باید دنبال مراقب بگردم،
در حالی که حتی نمی‌توانیم از خانه خارج شویم.»
پناهگاهی که به کنیسه تبدیل شد و پول کولر گرفتند
پایگاه خبری عبری واللا در گزارشی با عنوان «چهره واقعی پناهگاه‌ها در زمان جنگ» نوشت:
«در طبریه، پناهگاه‌های عمومی غیرقابل‌سکونت‌اند، زمین از آب گرفته و مردم برای جا بر سر پله‌ها ازدحام می‌کنند. در صفد، پناهگاه را به کنیسه تبدیل کرده‌اند و برای روشن کردن کولر از مردم پول می‌گیرند. در حیفا هم زنی را فقط به این دلیل که سگش را همراه آورده بود،
به پناهگاه راه ندادند، در حالی که موشک‌ها بالای سرشان در پرواز بود.»
این گزارش می‌افزاید:
«جنگ با ایران پناهگاه‌ها را دوباره به صدر اخبار آورده و واقعیتی نگران‌کننده و خطرناک را آشکار کرده است. پناهگاه‌های عمومی عمدتاً در محله‌هایی ساخته شده‌اند که ده‌ها سال پیش ساخته شده‌اند و قرار بوده نیاز جمعیت‌های ضعیف‌تر را برآورده کنند. اما در طول سال‌های
گذشته، این پناهگاه‌ها در معرض فرسودگی شدید قرار گرفته‌اند؛ از سیستم‌های لوله‌کشی و فاضلاب گرفته تا برق‌رسانی.»
ما شبیه آن اوکراینی‌های بدبخت شده‌ایم
روزنامه هاآرتص به نقل از روزنامه‌نگار اسرائیلی، نیسان بول، نوشت:
«در مسیر رفتن به پناهگاه زیرزمینی در پارکینگ با همسر، فرزند و سگم، خیابان‌ها پر از آدم‌هایی مثل ما بود، ساکنان تل‌آویو، که با سرعت به‌دنبال پناه گرفتن از موشک‌های ایرانی بودند. آن شب، نخستین شب جنگ بود. با خودمان کیف پر از ساندویچ، تنقلات و بطری آب برداشته
بودیم، انگار که به اردوی مدرسه می‌رویم. وقتی به مردم نگاه می‌کردم که از پله‌برقی‌ها به پایین می‌رفتند، دیدم چقدر شبیه آن اوکراینی‌های بدبختی شده‌ایم که سه سال پیش در اخبار دیدیم در ایستگاه‌های متروی کیف پنهان شده‌اند. آنها شوکه شده بودند. ما اما به این وضعیت
عادت داریم. اما این‌بار ماجرا فرق دارد؛ جنگ با ایران تحقق تمام کابوس‌هاست. در اسرائیل، هیچ کابوسی نیست که واقعی نشود.»
مهم‌ترین مشکلات ساکنان پناهگاه‌ها در جنگ اخیر:
* سرقت از خانه‌هایی که افراد آنها را ترک کرده‌اند
* درگیری میان افراد حاضر در پناهگاه
* ناتوانی در تأمین نیازهای کودکان و سالخوردگان
* شلوغی پله‌ها و راهروها که رفت‌وآمد را دشوار کرده است
* صدای گریه، فریاد و عصبانیت برخی افراد
* ناتوانی در پخت‌وپز یا حتی گرم کردن غذا
* ناتوانی در کنترل کودکان
* نبود تخت برای کسانی که نمی‌توانند روی زمین بخوابند
* بستن درهای پناهگاه‌ها به روی برخی افراد
* نبود هیچ‌گونه تجهیزات ویژه برای معلولان و نیازهایشان
* قطع بودن دائمی اینترنت و شبکه‌های ارتباطی