به گزارش تحلیل ایران تحولات جدید در عرصه تجارت و ترانزیت جهانی، چهره‌ی ژئوپلیتیکی اوراسیا را دگرگون کرده است. در شرایطی که مسیرهای سنتی حمل‌ونقل تحت فشار جنگ‌ها، تحریم‌های جهانی و ناامنی قرار دارند، بندر چابهار در جنوب شرق ایران به دروازه‌ای راهبردی برای
بازتعریف مسیرهای بازرگانی آسیا تبدیل شده است.
این بندر اکنون به نقطه تلاقی منافع چهار بازیگر اصلی منطقه یعنی ایران، هند، روسیه و کشورهای آسیای مرکزی بدل شده است.
تمدید اخیر معافیت تحریمی بندر چابهار از سوی دولت آمریکا، حضور فعال هند در این بندر را تثبیت کرده و راه را برای گسترش همکاری‌های چندجانبه باز گذاشته است.
بر اساس گزارش رسانه‌های اقتصادی هند، دهلی‌نو توانسته مجوز ادامه فعالیت خود را برای شش ماه دیگر تمدید کند؛ اقدامی که به هند امکان می‌دهد پروژه‌های توسعه‌ای خود را در قالب قرارداد ده‌ساله بهره‌برداری از بندر دنبال کند.
از سال ۲۰۱۶ تاکنون، بندر چابهار در چارچوب توافق سه‌جانبه ایران، هند و افغانستان توسعه یافته است. با خروج آمریکا از برجام و بازگشت تحریم‌ها، هند به دلیل دریافت معافیت ویژه، توانست فعالیت خود را ادامه دهد.
این بندر علاوه بر مسیر ارسال کمک‌های بشردوستانه هند به افغانستان، نقش کلیدی در اتصال هند به آسیای مرکزی و روسیه دارد و بخشی از راهبرد کلان دهلی‌نو در طرح‌های دریایی MAHASAGAR و ساگرمالا ۲.۰ محسوب می‌شود.
از سوی دیگر، کشورهای آسیای مرکزی از جمله ازبکستان، قزاقستان و تاجیکستان نیز به دنبال استفاده از مسیر چابهار برای کاهش وابستگی خود به شبکه‌های حمل‌ونقل تحت کنترل چین هستند.
در همین راستا، تهران ماه گذشته میزبان نشست سه‌جانبه ایران، هند و ازبکستان بود؛ نشستی که به‌عنوان نخستین گام رسمی برای هماهنگی عملیاتی در بهره‌گیری از ظرفیت‌های چابهار و کریدور بین‌المللی شمال – جنوب ارزیابی می‌شود.
این کریدور، با اتصال بنادر جنوبی ایران به روسیه و سپس اروپا، به عنوان مسیری جایگزین برای کانال سوئز و ابتکار چینی «یک کمربند–یک راه» شناخته می‌شود.
هم‌زمان، روسیه نیز در پی تحریم‌های غرب و جنگ اوکراین، به مسیرهای جایگزین حمل‌ونقل در جنوب علاقه‌مند شده و تلاش دارد از طریق شبکه ریلی قزاقستان و ازبکستان، مسیر خود را تا چابهار گسترش دهد.
این روند عملاً زمینه‌ساز شکل‌گیری یک بلوک تجاری اوراسیایی با محوریت ایران است؛ بلوکی که می‌تواند جایگاه کشور را از یک مسیر ترانزیتی محلی به یک گره راهبردی در تجارت منطقه‌ای ارتقا دهد.
کارشناسان معتقدند چابهار در این میان نقشی فراتر از یک بندر ساده ایفا می‌کند و به حلقه اتصال شرق و غرب، شمال و جنوب اوراسیا تبدیل خواهد شد.
به باور تحلیلگران، اگر ایران بتواند با سرعت بیشتری سیاست‌های لجستیکی و ترانزیتی خود را در هماهنگی با هند و روسیه تنظیم کند، نه‌تنها جایگاهش در نظم اقتصادی جدید منطقه تثبیت می‌شود، بلکه می‌تواند نقش رهبری در بلوک تجاری اوراسیا را نیز به‌دست آورد.
در شرایطی که بسیاری از کشورها در پی یافتن مسیرهای مستقل از غرب و شرق هستند، چابهار می‌تواند همان حلقه طلایی باشد که ایران را در مرکز نظم نوین تجارت جهانی قرار می‌دهد؛ فرصتی تاریخی که از دست رفتن آن، به معنای از دست دادن جایگاه راهبردی ایران در نقشه‌ی جدید
اقتصاد منطقه‌ای خواهد بود.