به گزارش تحلیل ایران ، بامداد روز ۱۸ آذر ۱۴۰۳، زمانی که شورشیان به سرعت خود را از حماه به حمص و سپس غوطه شرقی دمشق و در نهایت به اطراف شهر دمشق رساندند، در اولین مقصد روانه زندان «صیدنایا» شدند، همزمان از همان ابتدا کارزار تبلیغاتی گستردهای شروع شد.
شورشیان با انتشار تصاویر آزادی صدها زندانی از «پایان سرکوب مخالفان»، از «آغاز دورهای تازه در تاریخ سوریه»، از «تسامح»، «برابری» و دیگر وعدهها سخن گفتند، به موازات آن بازار شایعات داغ شد و دهها داستان که کذب بودنشان به تدریج مشخص شد درباره زندان صیدنایا
و دیگر زندانهای دولت بشار اسد در شبکههای اجتماعی منتشر یافت؛ از اینکه سلولهای مخفی در زیرزمین صیدنایا وجود دارد و هنوز صداهایی از فریاد زندانیان به گوش میرسد تا افرادی که خود را زندانی معرفی میکردند و سپس مشخص شد تنها بازیگرانی نابلد بودند.
در همان روزها محمد الجولانی وعده داد که سوریهای نو بسازد که در آن عدالت برقرار باشد و بازداشتهای خودسرانه پایان یابد. اما امروز، پس از یک سال، واقعیت دیگری را میبینیم: بسیاری از همان زندانها و بازداشتگاهها دوباره فعال شدهاند و پر از افرادی هستند که
توسط نیروهای امنیتی دولت جدید بازداشت شدهاند، بدون اینکه اتهام رسمی علیهشان مطرح شود یا به محاکمه عادلانه دسترسی داشته باشند.
گزارش تحقیقی اخیر رویترز (منتشر شده در ۲۲ دسامبر ۲۰۲۵) این وضعیت را به روشنی نشان میدهد. این گزارش مستند کرده که حداقل ۲۸ زندان و بازداشتگاه دوباره بازگشایی شدهاند: از زندان آدرا در دمشق (با ظرفیت ۳۵۵۰ نفر اما حاوی ۳۵۹۹ زندانی، شامل صدها زندانی امنیتی)
تا مجتمع امنیتی کفرسوسه، پایگاه هوایی مزه، بازداشتگاه ختیب، حرستا، زندانهای مرکزی حمص و حماه، عفرین، و حتی ایستگاههای پلیس کوچک در لاذقیه و نزدیک مسجد اموی دمشق.
رویترز بر اساس مصاحبهها و لیستهای زندانیان، حداقل ۸۲۹ بازداشت امنیتی از زمان تغییر قدرت را ثبت کرده، اما تأکید میکند که تعداد واقعی بسیار بیشتر است، زیرا بسیاری از بازداشتها بدون ثبت رسمی انجام میشود و افراد ناپدید میشوند.
این گزارش نه تنها بازگشایی مراکز بازداشت را مستند کرده، بلکه شواهد گستردهای از سوءرفتار، شکنجه و مرگ در بازداشت ارائه میدهد. روشهای گزارششده شامل «دولاب» (قرار دادن سر و اندام در لاستیک خودرو و کتکزدن)، «شبیه» (آویزان کردن از مچ دستها)، «مهمانی استقبال»
(کتککاری دستهجمعی هنگام ورود)، کابلزنی، ضرب و شتم با قنداق تفنگ، تحقیرهایی مانند وادار کردن زندانیان به پارس کردن مانند سگ و آویزان کردن از پاها با تفنگ در دهان است.
شرایط نگهداری نیز وخیم گزارش شده: سلولهای بیش از حد شلوغ که زندانیان مجبورند به پهلو بخوابند، غذای ناکافی (چند زیتون، خرما و یک نان در روز)، نبود دارو و آب گرم و شیوع گسترده بیماریهای پوستی به دلیل عدم رعایت بهداشت.
علاوه بر گزارش رویترز، سازمانهای حقوق بشری مستقل نیز گزارشهای مشابهی منتشر کردهاند.
شبکه سوریهای حقوق بشر که از سال ۲۰۱۱ گزارشهای ماهانه ارائه میدهد، در سال ۲۰۲۵ حداقل ۱۶ مورد مرگ در بازداشت تحت دولت جدید را ثبت کرده است. این سازمان تأکید دارد که بازداشتهای خودسرانه همچنان ادامه دارد و نیاز فوری به مقررات قانونی برای جلوگیری از ناپدیدسازیهای
اجباری وجود دارد.
سازمان «سوریها برای حقیقت و عدالت» در گزارشی که در ژوئن ۲۰۲۵ منتشر کرد، موارد متعددی از شکنجه را مستند کرده است:
- در محله جوب الجراح حمص (ژوئن ۲۰۲۵)، جوانی به نام «نور» ۲۵ ساله و از علویان، به همراه چهار نفر دیگر توسط نیروهای امنیت عمومی بازداشت شد. آنها را کتک زدند، وادار به زوزه کشیدن مانند حیوان کردند و مجبور به راه رفتن پابرهنه شدند. نور بار دیگر بازداشت شد و
با کابل برق روی پاهایش شکنجه شد.
- در حلب (۱ ژوئن ۲۰۲۵)، اسماعیل و برادرش پس از یک درگیری خیابانی توسط نیروهای امنیت عمومی (با پلاکهای ادلب) بازداشت شدند. مأموران با قنداق تفنگ به آنها ضربه زدند، به آنان توهینهای کردند و در اتاقی شلوغ نگه داشتند.
- در منطقه قرفیس جبله در لاذقیه (آوریل ۲۰۲۵)، یک گروه شورشی حدود ۴۰۰ نفر را بازداشت و شکنجه کرد. یک مدیر مدرسه دو ساعت کتک خورد و یک مرد به همراه پسر دبستانیاش تهدید به مرگ شد. حسن عبدالهادی یوسف پس از شکنجه شدید (چشمان متورم، خونریزی از دهان و بینی) جان
باخت.
- در مسیر حمص به زندان حریم ادلب (۵ آوریل ۲۰۲۵)، رجا الدمقسی و ۲۱ نفر دیگر (از جمله زنان علوی و دروز) در یک ایست بازرسی بازداشت شدند. آنها ۹ ساعت کتک، تحقیر و غارت اموال را تحمل کردند.
سازمان «سوریها برای حقیقت و عدالت» به دهها ویدیو منتشرشده در شبکههای اجتماعی اشاره کرده که صحنههای کتک زدن و تحقیر را نشان میدهد.
اظهارات مستقیم شاهدان و قربانیان
شاهدان و بازماندگان داستانهای تکاندهندهای روایت میکنند.
- یک کشاورز ۵۰ ساله از حمص دو بار بازداشت شد: بار اول همراه پسرش، هر دو را در دولاب گذاشتند و به شدت کتک زدند. با پرداخت ۴۰۰۰ دلار آزاد شدند، اما بار دوم چنان کتک خوردند که فکر کردند جان خواهند باخت. در نهایت او و پسرش از سوریه گریختند.
- یک جوان علوی در لاذقیه (بازداشت در ۹ مارس ۲۰۲۵) از «مهمانی استقبال» با قنداق تفنگ و مشت، وادار شدن به پارس کردن، آویزان شدن از پاها با تفنگ در دهان، ۲۰ روز انفرادی و تهدید به انداختن در دریا سخن گفت. او پس از چهار ماه به صورت پابرهنه آزاد شد.
- تاجر مسیحی ۵۹ سالهای در دمشق (میلاد الفرخ، بازداشت ۲۴ اوت ۲۰۲۵) به اتهام پنهان کردن سلاح بازداشت شد. خانوادهاش گفتند او را شکنجه کردند و جنازهاش را از بیمارستان تحویل گرفتند. عکسها زخم خونین روی سر او را نشان میدهد، اما مقامات ادعا کردند مرگ ناشی
از سقوط بوده است.
- در حمص، یک کهنهسرباز و دو پسرش بازداشت شدند. خانواده ماهها برایشان غذا برد اما اجازه ملاقات نداشت. پس از پرداخت هزاران دلار به واسطهها، اجساد را با گلوی بریده و صورت آسیبدیده تحویل گرفتند.
- بلال عبدالکریم، خبرنگار آمریکایی-سوری، نیز به دلیل انتقاد از دولت جدید بازداشت و ناپدید شده است.
این شواهد جمعی نشان میدهد که دولت جدید به وعدههای اولیه خود برای برقراری عدالت و پایان دادن به بازداشتهای خودسرانه عمل نکرده است. بازداشتها اغلب رنگ و بوی فرقهای دارند: ابتدا سربازان و مقامات پیشین، سپس موج بازداشت علویها پس از کشتار مناطق ساحلی (که
حدود ۱۵۰۰ کشته به جا گذاشت)، بعد دروزها و حتی سنیها، مسیحیان و شیعیانی که متهم به ارتباط با ایران یا حزبالله میشوند و حتی هرکسی که کوچکترین ظنی به او وجود داشته باشد، بازداشت میشود. اخاذی نیز به شکل سیستماتیک گزارش شده: از ۵۰۰ دلار برای افراد عادی تا ۹۰
هزار دلار برای افسران سابق.
دولت شورشیان مدعی است که این بازداشتها برای اجرای عدالت و جلوگیری از انتقامجویی است و اعلام کرده ۸۴ نفر را به دلیل اخاذی و ۷۵ نفر را به دلیل اعمال خشونت تنبیه کرده، اما هیچ شفافیت یا دسترسی عمومی به جزئیات این اقدامات وجود ندارد.
اکنون با گذشت بیش از یک سال از سقوط دولت بشار اسد، محمد جولانی به ریاض، استانبول و کاخ سفید دعوت میشود و به قول «تام باراک» فرستاده ترامپ تعهد داده که برای مقابله با جبهه مقاومت و ایران با آمریکا متحد باشد و هیچ واکنشی در برابر تجاوزات اسرائیل نشان ندهد؛
در مقابل نیز هیچ سخنی از حجم سرکوبها و شکنجهها در دولت جولانی گفته نمیشود.
هفته گذشته تحریمهای علیه سوریه موسوم به «تحریم سزار» توسط کاخ سفید رفع شد، تحریمهایی که به بهانه وجود شکنجه در زندانهای بشار اسد وضع شده بود، اما دولت آمریکا اکنون تصمیم گرفته است نه تنها سرکوب مخالفان و شکنجهها را نبیند، بلکه دولت جدید را متحد جدید
خود در منطقه بداند.