به گزارش تحلیل ایران - سمیه رسولی؛ با توجه به اینکه طی چند سال گذشته شعار سال تحت عناوین مختلفی به حوزه تولید و صنعت مرتبط بوده، در سلسله گزارش‌هایی چالش‌ها و مشکلات حوزه تولید و صنعت را بررسی خواهیم کرد.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که تولید در ایران مشکلات متعددی دارد ولی مهمترین مشکلات تولید را شاید بتوان در سرفصل‌های «نداشتن نقشه راهبردی»، «قیمت گذاری دستوری»، «تامین مالی و نقدینگی»، «غفلت برنامه‌های توسعه‌ای از تولید»، «تورم»، «نظام بانکی» «مالیات»، «مقررات
و قوانین مخل و تصمیمات خلق الساعه»، «تامین اجتماعی»، «تأمین مواد اولیه»، «اشکالات سیستم حمل‌ونقل کشور» و «بدهی‌های معوق واحدهای تولیدی» عنوان کرد. در بخش پنجم از پیگیری مشکلات تولید، به رابطه نظام بانکی با بخش تولید پرداخته‌ایم.
صف دریافت تسهیلات طولانی است
یکی از اصلی‌ترین چالش‌های حوزه تولید و صنعت، موضوع تأمین سرمایه در گردش است که در این بین شبکه بانکی همواره به عنوان راهکاری برای تأمین مالی تولید و صنعت در کشور مورد تاکید قرار گرفته است؛ در واقع واحدهای تولیدی و صنعتی (سوای از تقاضاهای سوداگرایانه) که
طی سال‌های گذشته زیر فشار تورم، با افزایش هزینه‌های تولید و در اغلب موارد با سرکوب قیمتی مواجه شده‌اند، برای دستیابی به سرمایه در گردش دست به دامان بانک‌ها می‌شوند.
بررسی آخرین وضعیت تسهیلات‌دهی نظام بانکی به بخش‌های مختلف اقتصادی طی ۸ ماهه امسال نشان می‌دهد بالغ بر دو هزار و ۳۷ هزار میلیارد تومان تسهیلات پرداخت شده که از این میزان ۴۲ درصد به بخش خدمات، ۳۵.۵ درصد به بخش صنعت و معدن، ۱۰ درصد به بازرگانی، ۷ درصد به کشاورزی
و ۵ درصد به ساختمان اختصاص داده شده است.
با این حال تولیدکنندگان از وضعیت تسهیلات‌دهی در سال جاری رضایت کافی ندارند و معتقدند دولت قدم خاصی برای بهبود این شرایط برنداشته است چراکه مشکلات در این بخش به صورت ریشه‌ای وجود دارد و ابتدا باید مشکلات را حل و بعد زمینه را برای بهبود وضعیت سرمایه در گردش
و تسهیلات دهی بانک‌ها فراهم کرد.
در این رابطه آرمان خالقی قائم‌مقام خانه صنعت، معدن و تجارت ایران در گفت و گو با
تحلیل ایران با بیان اینکه وضعیت تسهیلات‌دهی به بخش تولید و صنعت هیچگاه مناسب نبوده است، اظهار کرد: بررسی‌ها نشان می‌دهد که از ابتدای سال وضعیت مناسبی در بخش تسهیلات دهی به حوزه تولید و صنعت نداشته‌ایم.
وی افزود: در این بین با توجه به محدودیت منابع بانکی، صف دریافت تسهیلات بانکی نیز طولانی است؛ یعنی به سادگی توزیع منابع صورت نمی‌گیرد و واحدها مدت‌ها معطل دریافت تسهیلات می‌شوند.
خالقی با اشاره به اینکه سهمی که قرار بود از کل منابع بانکی به بخش صنعت و تولید اختصاص یابد عدد چندان قابل قبولی نیست، تصریح کرد: هر سال یک میزانی را برای اختصاص تسهیلات به بخش تولید در نظر می‌گیرند و هیچ وقت هم این رقم عملیاتی نمی‌شود.هر سال یک میزانی را
برای اختصاص تسهیلات به بخش تولید در نظر می‌گیرند و هیچ وقت هم این رقم عملیاتی نمی‌شود
وی تاکید کرد: تقاضای بالای بخش تولید برای دریافت تسهیلات بانکی و نقدینگی و سرمایه در گردش مورد نیاز همچنان با مشکل مواجه است و این موضوع در انتهای سال نیز بدتر می‌شود.
خالقی افزود: البته درخواست دریافت تسهیلات از سوی بخش تولید هم بالا می‌رود زیرا در ماه پایانی سال خرید و فروش‌های شب عید پیش می‌آید و واحدهای تولیدی و کسبه به نقدینگی بیشتری نیاز دارند. بنابراین تقاضای تسهیلات در پایان سال به صورت طبیعی بالاست. با این حال
آنطور که واحدهای تولیدی به ما اعلام می‌کنند وضعیت امسال چندان قابل قبول نبوده است.
وابستگی بخش تولید به منابع بانکی مطلوب نیست
قائم‌مقام خانه صنعت، معدن و تجارت ایران در پاسخ به این سوال که چرا بخش تولید تا این اندازه به نظام بانکی وابسته است و آیا این وابستگی را مطلوب ارزیابی می‌کنید یا خیر، گفت: وابستگی بخش تولید به منابع بانکی به هیچ وجه مطلوب نیست؛ در واقع گره زدن تأمین نقدینگی
و سرمایه در گردش بخش تولید به یک روش مالی تحت عنوان اخذ تسهیلات از نظام بانکی اصلاً مطلوب نیست.
وی افزود: در طول تمام سال‌های گذشته تا امروز به سایر ابزارهای مالی بها نداده‌و آنها را تقویت نکرده‌ایم؛ به عنوان مثال اگر بازار تهاتر فعال باشد و یا اگر بورس را برای تأمین مالی احیا می‌کردیم و وضعیت این بازار پایدار می‌شد می‌توانست تبدیل به محلی برای تأمین
منابع مالی سرمایه گذاری در بخش تولید باشد.
خالقی ادامه داد: لیزینگ کردن هم یکی از روش‌هایی است که برای بخشی از خریدهای مردم می‌توانست کمک کننده باشد و حتی واحدهای تولیدی می‌توانستند لیزینگ کنند تا به این ترتیب نقدینگی به دست آورند. در این صورت یک بار سنگین از روی شانه بانک‌ها نیز برداشته می‌شد.
روش‌های تسهیلات دهی بانک‌ها متنوع نیست
قائم‌مقام خانه صنعت، معدن و تجارت ایران تصریح کرد: در نظام بانکی تنوعی در نظام‌های پرداخت تسهیلات نداریم و روش‌های تسهیلات دهی متناسب با هر صنعتی نیست؛ به عنوان نمونه وضعیت تأمین سرمایه در گردش برای صنعت غذا و پتروشیمی با هم متفاوت هستند اما در نظام بانکی
برای هر دوی این صنایع یک الگو را تعریف کرده‌ایم و می‌خواهیم برای همه صنایع با یک شیوه تسهیلات پرداخت کنیم. در واقع تاکنون تأمین مالی بخش تولید را تخصصی نکرده‌ایم.
وی ادامه داد: در حال حاضر وضعیت تأمین مالی بخش تولید بسیار مهجور است و بر همین اساس نیز بخش‌های تولیدی مجبور می‌شوند برای تأمین مالی و سرمایه در گردش به سمت بانک‌ها بروند.
استفاده از ظرفیت‌های بازار سرمایه همت می‌خواهد
خالقی در مورد وعده‌های دولت برای تأمین ملی از طریق بازار سرمایه هم گفت: دولت‌های قبل هم در مورد استفاده از بازار سرمایه برای تأمین مالی تاکید داشتند و تقریباً تمامی مسؤولان اقتصادی دولت‌ها این مسائل را مطرح کرده بودند اما مهم این است که بالاخره این موضوع
عملیاتی شود یا خیر.
وی تصریح کرد: همه می‌دانیم مشکل تأمین مالی وجود دارد و همه هم می‌دانیم روش‌های حل این مشکلات و کاهش وابستگی تولید به بانک‌ها چیست؛ به عنوان نمونه جذب سرمایه گذاری داخلی و خارجی، انتشار اوراق و… از جمله راهکارهاست اما همچنان همتی برای حل این مشکل وجود ندارد.
خالقی با بیان اینکه بورس یک شبه منهدم می‌شود ولی یک شبه ساخته نمی‌شود، گفت: سال‌ها زمان می‌برد که اعتماد به بازار بورس برگردد و زیان‌ها را جبران کند و از آن طرف تضمین بدهند که سرمایه مردم در این بازار از بین نمی‌رود. آن زمان است که مردم به بورس اعتماد می‌کنند.
البته این مساله نیازمند یک برنامه بلندمدت است.