جایگاه حوزه سلامت و پزشکی ایران در علم و فناوری جهان

به گزارش تحلیل ایران به نقل از مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام (ISC)، دکتر سید احمد فاضل زاده رئیس مؤسسه ISC گفت: با توجه به اهمیت حوزه سلامت و پزشکی و پیشرفت‌های کسب شده کشور جمهوری اسلامی ایران در این حوزه، گزارشی از تولیدات علمی و فناوری این حوزه و همچنین پژوهشگران پراستناد و حضور دانشگاه‌های مجموعه علوم پزشکی در رتبه بندی‌های جهانی توسط مؤسسه ISC تهیه شده است.

فاضل زاده در خصوص جایگاه تولیدات علمی کشور گفت: جایگاه جمهوری اسلامی ایران در بین ۲۰ کشور دارای بیشترین تولیدات علمی نمایه‌شده در پایگاه‌های اسکوپوس و وب آو ساینس در سال ۲۰۲۳ در نمودارهای ۱ و ۲ نشان داده شده است. چین و آمریکا دارای بیشترین تولیدات علمی نمایه شده در هر دو پایگاه هستند و جمهوری اسلامی ایران نیز رتبه شانزدهم در پایگاه اسکوپوس و رتبه هفدهم در پایگاه وب آو ساینس را دارد.

جایگاه حوزه سلامت و پزشکی ایران در علم و فناوری جهان

جایگاه حوزه سلامت و پزشکی ایران در علم و فناوری جهان

وی ادامه داد: نمودار مقایسه‌ای و روند تغییرات تعداد تولیدات علمی نمایه شده جمهوری اسلامی ایران در پایگاه‌های اسکوپوس و وب آو ساینس طی ۱۰ ساله اخیر را می‌توان در نمودار ۳ مشاهده کرد. همانگونه که ملاحظه می‌شود، تعداد مقالات ایرانی طی سال‌های مختلف، روند افزایشی داشته و به صورت معمول، تعداد مقالات نمایه شده ایرانی در اسکوپوس، اندکی بیشتر از وب آو ساینس بوده است.

جایگاه حوزه سلامت و پزشکی ایران در علم و فناوری جهان

تعداد مقالات نشریات ایرانی موجود در ISC طی سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۲ در نمودار ۴ نشان داده شده است:

جایگاه حوزه سلامت و پزشکی ایران در علم و فناوری جهان

رئیس مؤسسه ISC در ادامه گفت: تولیدات علمی حوزه‌های موضوعی مختلف کشور جمهوری اسلامی ایران در پایگاه وب آو ساینس در ۱۰ سال اخیر در نمودار ۵ نشان داده شده است. حوزه موضوعی علوم پزشکی و بهداشت، بعد از حوزه‌های موضوعی مهندسی و فناوری و علوم طبیعی با ۱۵۸ هزار و ۶۸۷ مدرک بیشترین تولید را داشته است.

جایگاه حوزه سلامت و پزشکی ایران در علم و فناوری جهان

جایگاه تولیدات علمی حوزه موضوعی علوم پزشکی و بهداشت کشور

وی در خصوص جایگاه تولیدات علمی حوزه موضوعی علوم پزشکی و بهداشت کشور گفت: تولیدات علمی حوزه موضوعی علوم پزشکی و بهداشت کشور جمهوری اسلامی ایران در پایگاه وب آو ساینس در ۱۰ سال اخیر با جزئیات بیشتر بررسی شده است. در این حوزه کلان موضوعی بیشترین تولیدات مربوط به پزشکی بالینی بوده است. (نمودار ۶)

جایگاه حوزه سلامت و پزشکی ایران در علم و فناوری جهان

وی ادامه داد: دانشگاه‌های وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با بیشترین تولیدات علمی در پایگاه وب آو ساینس در ۱۰ سال اخیر در نمودار ۷ نشان داده شده است. دانشگاه علوم پزشکی تهران بیشترین تولیدات را به خود اختصاص داده است و پس از آن، دانشگاه‌های علوم پزشکی شهید بهشتی، ایران، تبریز و شیراز جایگاه‌های دوم تا پنجم را به خود اختصاص داده‌اند.

جایگاه حوزه سلامت و پزشکی ایران در علم و فناوری جهان

جایگاه تولیدات علمی مرتبط با فناوری‌های نسل چهارم

فاضل زاده درباره جایگاه تولیدات علمی مرتبط با فناوری نسل ۴ گفت: پیشرفت فنّاوری در سالهای اخیر در یک جایگاه ویژه قرار گرفته است. هوش مصنوعی، اینترنت اشیا، چاپ سه بعدی، کلان داده و …، به صورت هوشمندانه پیشرفت نموده و مفهومی به نام صنعت ۴ را ایجاد کردهاند.

انقلاب صنعتی چهارم مبتنی بر هوشمندسازی است و به همین علت نیز تجهیزات هوشمند و فناوری‌هایی نظیر هوش مصنوعی، اینترنت اشیاء، چاپ سه بعدی، فناوری‌های ارتباطی نسل جدید (۵G)، رباتیک، کلان داده، بلاک چین‌ها و فناوری پهپاد حرف اول را در این انقلاب صنعتی می‌زنند.

وی افزود: انقلاب صنعتی چهارم، یک نظریه صرف نیست، بلکه یک واقعیت در حال ظهور است که منشا تغییرات فراوانی در حوزه‌های حکمرانی دولتی و ساختارهای اقتصادی و اجتماعی و آموزشی خواهد شد. در چنین ساختاری ماهیت و هویت دولت-ملت تغییر اساسی خواهد یافت. در چنین انقلابی، فناوری‌های نسل چهارم صنعت سهم مهمی در ارزش آفرینی اقتصادی دارند. در بسیاری از کشورهای پیشرفته جهان برای استقبال از این تغییر بسیار مهم فلسفی، اقتصادی، اجتماعی و مدیریتی سندهای مفصلی در دست تهیه است تا بتوانند در آینده این تحولات سهمی داشته باشند.

رئیس مؤسسه ISC گفت: بر اساس آنچه در جدول ۱ مشاهده می‌شود در اغلب فناوری‌های نسل چهارم، رتبه جمهوری اسلامی ایران در سال ۲۰۲۳ نسبت به سال ۲۰۲۲ بهتر شده است. بیشترین بهبود رتبه مربوط به بلاک چین‌هاست که با ثبت ۴ مدرک طی سال ۲۰۲۳ نسبت به تنها یک مدرک در سال ۲۰۲۲، رتبه جمهوری اسلامی ایران، از ۴۵ به ۱۱ ارتقاء یافته است.

وی ادامه داد: نکته قابل تأمل، سهم تولیدات علمی کشور نسبت به تعداد تولیدات علمی جهانی است. با وجود رتبه‌های نسبتاً خوب جهانی در هریک از فنّاوریهای نسل چهارم صنعت، اما این آمار، سهم نسبتاً کمی از تولیدات جهانی را تشکیل می‌دهند. به گونه‌ای که در سال ۲۰۲۳، در فناوری‌های نسل چهارم صنعت، سه کشور چین، هند و آمریکا در فناوری‌های ارتباطی نسل جدید (۵G) ۵۵ درصد؛ اینترنت اشیاء ۶۰ درصد؛ بلاک چین‌ها ۷۵ درصد؛ فناوری پهپاد ۴۵ درصد؛ کلان داده ۶۱ درصد؛ هوش مصنوعی و پرینت سه بعدی ۵۱ درصد تولیدات علمی را به خود اختصاص دادهاند.

وی افزود: در رباتیک دو کشور چین و آمریکا ۴۸.۱۴ درصد تولیدات علمی را به خود اختصاص دادهاند. جمهوری اسلامی ایران در فناوری‌های ارتباطی نسل جدید (۵G) ۱.۵۸ درصد؛ اینترنت اشیاء ۲.۶۵ درصد؛ بلاک چین‌ها ۱.۸۵ درصد؛ فناوری پهپاد ۱.۱۳ درصد؛ کلان داده ۱.۳۹ درصد؛ هوش مصنوعی ۱.۹۳ درصد؛ پرینت سه بعدی ۲.۳۲ درصد و رباتیک ۰.۷۲ درصد تولیدات علمی را به خود اختصاص داده است. در بین کشورهای جهان اسلام، در فناوری‌های ارتباطی نسل جدید (۵G)، اینترنت اشیاء، فناوری پهپاد، هوش مصنوعی و کلان داده کشور عربستان سعودی ۴.۶۴، ۷.۷۲، ۳.۱۷، ۳.۷۷ و ۲.۹۶ درصد؛ در بلاک چین‌ها کشور پاکستان ۵.۵۶ درصد، در پرینت سه بعدی جمهوری اسلامی ایران ۲.۳۲ درصد و در رباتیک کشور ترکیه ۱.۵۲ درصد تولیدات علمی را به خود اختصاص دادهاند.