داغ شدن تنور انتخابات/لزوم جلوگیری از تخریب رقبا در فضای مجازی

به گزارش تحلیل ایران ، با پیشرفت تکنولوژی و گسترش عرصه فضای مجازی، تبلیغات انتخابات دیگر از شیوه های سنتی از جمله پخش پلاکارد و تبلیغات میدانی یا حتی استفاده از رسانه های رسمی فاصله گرفته و فضای مجازی به بستری مهم برای تبلیغات داوطلبان انتخابات تبدیل شده است. هزینه کم و گستردگی و فراگیری زیاد شبکه های اجتماعی، داوطلبان و هواداران آنها را به سوی استفاده از فضای مجازی و شبکه های مجازی سوق داده است.

با این حال تجربه نشان داده است که مزایای فضای مجازی می تواند در عین حال تبدیل به آسیب جدی هم بشود. به طور مثال فراگیری فضای مجازی می تواند بستری برای گسترش خشونت، اتهام زنی و تخریب در زمان انتخابات شود. مثال واضح این سوءاستفاده از فضای مجازی در مورد دونالد ترامپ رئیس جمهور سابق آمریکا وجود داشت. توییتر تشخیص داده بود که ترامپ از این شبکه برای دروغ پراکنی استفاده می کند؛ بنابراین در زمان انتخابات ریاست جمهوری این کشور در سال ۲۰۲۰، توییت های ترامپ که حاوی مطالب دروغ بود را به مردم معرفی می کرد و پس از حمله هواداران او به کنگره آمریکا، توییتر حساب کاربری ترامپ را بست.

برای مقابله با سوءاستفاده از فضای مجازی، شبکه های اجتماعی مختلف مقرراتی برای استفاده کاربران تهیه و اعمال کرده اند. مثلا یوتیوب انتشار هرگونه محتوای نفرت پراکنی، آزار و اذیت، روش‌های فریبکارانه و تهییج خشونت را ممنوع کرده است. یوتیوب اجازه انتشار مطالبی که موجب فریب رای دهندگان یا موجب اختلال در فرایند رای گیری می شود را نمی دهد. فیس‌بوک، پست‌هایی که سعی در زیر سوال بردن نتایج انتخابات یا روش‌های رأی گیری را داشتند، برچسب می‌زد. قوانین توییتر صراحت دارد که هیچ یک از کاربران از جمله کاندیداهای ریاست جمهوری نمی‌توانند ادعای برنده شدن در انتخابات کنند مگر آنکه مقامات آن را اعلام کرده باشند.

جدا از قوانین شبکه های اجتماعی، دولت ها هم برای نظارت بر فضای مجازی، مقرراتی وضع کرده اند. مثلا در فرانسه به قضات اجازه داده شده که دستور حذف سریع اخبار جعلی در کمپین‌های انتخاباتی را صادر کنند. در ایتالیا، باید گزارش های انتخاباتی پس از راستی آزمایی توسط کمپین ها منتشر شوند. نظارت قوی بر این شبکه ها در این کشور وجود دارد. در آلمان، شبکه های اجتماعی موظف شدند که جهت ایمن سازی پلتفرم خود و همچنین ارجحیت دادن به سیاستمداران آلمانی، اقداماتی انجام دهند. بر اساس دستور دولت هند، احزاب سیاسی باید محتوای نفرت پراکنانه و اخبار جعلی را از حساب‌های کاربری شبکه‌های اجتماعی خود پاک کنند.

در ایران نیز شبکه های اجتماعی در سال های اخیر گسترش زیادی یافته اند و بخشی از تحصیل، اشتغال، اوقات فراغت و اطلاع رسانی مردم را بر عهده گرفته اند و به بخش جدانشدنی از زندگی مردم تبدیل شده اند؛ بنابراین نمی توان از نقش آنها در ایام انتخابات هم غافل شد. در انتخابات های اخیر در کشور از جمله انتخابات سال گذشته مجلس شورای اسلامی، از فضای مجازی برای تبلیغات استفاده شد. اکنون هم فضای انتخابات در شبکه های اجتماعی، داغ شده است. سال گذشته محسن اسلامی سخنگوی ستاد انتخابات کشور اعلام کرده بود که " پنج پیام رسان گپ، سروش، بله و ایتا و آی‌گپ موظف شدند در هر حوزه انتخابیه یک بستر مجازی برای تبلیغات نامزدها شکل دهند. همچنین وزارت کشور موظف شده است تا سامانه‌ای طراحی کند که همه صفحات مجازی رسمی نامزدها در آنجا نمایان باشد."

عیسی زارع پور وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات اخیرا درباره تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری انتخابات ریاست جمهوری گفت: " اقدامات و تدابیری در زمینه تبلیغات کاندیداهای ریاست جمهوری از سوی وزارت ارتباطات در نظر گرفته شده است. این اقدامات برای تبلیغات کاندیداهای ریاست جمهوری در بستر پیام‌رسان‌های بومی است که به زودی اعلام خواهد شد."

در ایران هم دستور العمل استفاده از فضای مجازی در ایام تبلیغات انتخاباتی برای مقابله با تخریب، تهمت، افترا، زیرسوال بردن فرآیند انتخابات و ترویج خشونت وجود دارد و ستاد انتخابات کشور و قوه قضائیه هم بر فعالیت انتخاباتی در فضای حقیقی و هم فضای مجازی نظارت دارند، با این حال یکی از مشکلاتی که در کشور ما وجود دارد این است که چون پیام‌رسان های خارجی در کشور ما دفتر ندارند، زیر بار تبعیت از قوانین کشور هم نمی روند که در دستورالعمل تبلیغات انتخابات برای انتخابات مجلس دوازدهم، استفاده از پیام‌رسان های غیرقانونی از جمله تلگرام، واتس آپ و اینستاگرام ممنوع شد که البته نظارت موثر بر آن شبکه ها برای ایجاد فضایی آرام و امن برای برگزاری انتخابات اهمیت دارد. از سویی باید قوانین و مقررات هم در این زمینه به اندازه کافی بازدارنده باشد تا داوطلبان و هواداران و سایر کاربران فضای مجازی به جای تخریب یکدیگر، صرفا برنامه های خود را ارائه کنند.