به گزارش تحلیل ایران ، رسانه دفتر مقام معظم رهبری در گفت‌وگو با منوچهر محمدی استاد بازنشسته‌ی علوم سیاسی دانشگاه تهران و نویسنده‌ی کتاب "سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران اصول و مسائل" به بررسی اهمیت اتخاذ دیپلماسی فعال و منطقه‌ای
از سوی دولت جدید پرداخته است.
* رهبر معظم انقلاب در مراسم تنفیذ چهاردهم در حوزه سیاست خارجی، تصریح کردند در برابر امواج حوادث جهانی و به‌خصوص منطقه، برخورد کشور فعال و اثرگذار باشد. تبیین شما از این فعال و اثرگذار بودن چیست و چرا ایشان حوزه منطقه‌ای را در اینجا مورد تأکید قرار دادند؟
متأسفانه سیاست خارجی ما در دولت یازدهم و دوازدهم، یک سیاست خارجی انفعالی بود. همه تخم‌مرغ‌ها را در سبد برجام گذاشتند و بقیه کشورها را مخصوصاً همسایگان، آفریقا و آمریکای لاتین و... را نادیده گرفتند. ولی از زمانی که شهید رئیسی آمد، خوشبختانه توانستند فعالیت‌شان
را آنچنان توسعه دهند که به بقیه کشورها نیز برسند و اثرگذار هم بود. یعنی اینکه در دوره شهید رئیسی ما توانستیم وارد گروه بریکس، سازمان شانگهای شده و توانستیم با همسایگان برنامه، فعالیت و روابط بهتری داشته باشیم. آن چیزی که موردنظر حضرت آقاست در واقع همین اثرگذار
بودن است. یعنی ما محصولی و امکاناتی به دست بیاوریم و این امر ریشه اثرگذار بودن و توسعه‌یافته در سیاست خارجی است. اگر دقت کرده باشید بعد از این ایشان به دوران شهید رئیسی اشاره‌ای کردند و فرمودند شهید امیرعبداللهیان فردی فعال، اثرگذار و مبتکر بود و توانست روابط
ما را با کشورهای همسایه و سایر کشورهای دوست توسعه دهد.
*ایشان به اتفاقات علمی و پیشرفت‌های حوزه هوش مصنوعی در جهان نیز اشاره کردند و برخورد فعالانه سیاست خارجی در این حوزه را خواستار شدند. نسبت این موارد با یکدیگر چیست؟
یکی از ویژگی‌های که جمهوری اسلامی دارد، در حوزه پیشرفت‌های علمی است که این پیشرفت‌های علمی کمک کرده به دانش‌های جدید دست پیدا کنیم و بتوانیم فناوری‌های جدید را به‌دست بیاوریم و استفاده از امکانات جدید ازجمله هوش مصنوعی در این توسعه فعالیت‌ها بود. وقتی که
ایشان این مطلب را مطرح می‌کنند، درحقیقت منظورشان این است که ما با داده‌هایمان در روابط بین‌الملل می‌توانیم بر صدور علم، تکنولوژی و همچنین دانش فنی تکیه کنیم. این امری است که دیگر نه مسئله تخریب‌ها می‌تواند در آن نقش داشته باشد و نه کسی می‌تواند مانع آن شود؛
چون دانش فنی چیزی است که قابلیت انتقال را دارد و لذا این امر به‌عنوان یک مزیت و برتری است که جمهوری اسلامی دارد و توانسته پیش ببرد. در حقیقت مثالی هست که می‌گویند: به جای اینکه شما به دیگران ماهی بدهید ماهیگیری را یاد بدهید.
این یعنی پیشرفت‌هایی که ما کردیم بتوانیم به سایر ملل آنها را ارائه دهیم و آنها هم از آن استفاده کنند. چنان که در حوزه مقاومت ما هیچ نیازی نبوده به دیگران سلاح دهیم، بلکه به آنها نحوه استفاده یا آموزش‌های دیگر داده شده و آنها خودشان الان خودکفا شده‌اند.
درحقیقت این درست خلاف چیزی است که در کشورهای امپریالیستی عمل می‌کردند. کشورهای امپریالیستی هیچ‌وقت دانش فنی را به هیچ کشوری که با آن رابطه داشتند منتقل نمی‌کردند، بلکه سعی می‌کردند همواره آنها را به خودشان وابسته نگه دارند؛ بنابراین سیاست خارجی ما برخلاف
این‌هاست و این تنگ‌نظری را ما نداریم؛ بنابراین ما می‌توانیم که به همه کشورها مخصوصا کشورهای دوست بی‌دریغ این دانش فنی را منتقل کنیم که هوش مصنوعی هم یکی از آن موارد است.
* هر حادثه‌ای پیش می‌آید ما باید با صراحت و روشنی و قوت و متانت به بیان موضوعمان بپردازیم. آیا مثال نقض آن در دوره‌های گذشته رخ داده است؟
در برخی از دولت‌های گذشته دست‌اندرکاران ما این جرأت و شهامت را نداشتند که بتوانند با قدرت در مقابل قدرت‌های بزرگ و دشمنان ایستادگی کنند و نوعی انفعال و وادادگی وجود داشت. وقتی ما با صراحت و جرأت جلو برویم و از حقوق خودمان دفاع کنیم و قدرت خودمان را به رخ
دشمن بکشیم، نتیجه آن را خواهیم دید. بدانیم که به هرحال ما دارای قدرت معنوی هم هستیم و آن عنایات الهی است که هیچ قدرت دیگری این چنین امکاناتی را ندارد.
*اولویت همسایگان و ارتباطات خارجی به آنها برای چندمین بار و این بار توسط رهبر معظم انقلاب در مراسم تنفیذ مورد تأکید قرار گرفت. ابعاد و اثرات و راهکار‌های تقویت این موضوع را لطفاً برای ما تبیین کنید؟
روابط دوستانه با همسایگان به ما کمک می‌کند که حریم امنیتی‌مان را گسترش بدهیم و در واقع، با توجه به قرابت و نزدیکی که ما با همسایگانمان داریم، تعداد همسایگان زیادی داریم که ۱۵ تا همسایه هستند؛ لذا هم کمک می‌کنند از لحاظ مراودات تجاری، فرهنگی، اقتصادی با این
کشورها بیشتر کار کنیم و هم اینکه اجازه ندهیم دشمنان ما در این کشورها نفوذ کنند که نفوذ دشمنان در این کشورها برای ما چالش‌برانگیز خواهد بود؛ لذا الویت سیاست خارجی شهید رئیسی در همین رفتار با همسایگان بود. درحالی که ما در گذشته، همسایگان را بسیار نادیده می‌گرفتیم.
این امر منجر به این می‌شود که ما هم یک تحریم امنیتی بهتر پیدا کنیم و هم اینکه می‌توانیم از امکانات و منابع یکدیگر به نحو بهتر و با هزینه کمتری استفاده کنیم.
*تقویت روابط با کشورهایی که می‌توانند میدان دیپلماسی را برای ما گسترش بدهند مثل آفریقایی‌ها را در صورت امکان به صورت عینی و مثالی توضیح دهید؟
اکنون نهضتی در آفریقا علیه امپریالیسم شکل گرفته است. کودتاهایی در نیجر، بورکینافاسو، اوگاندا و امثالهم انجام شده است. منجر به این شده که واقعاً این کشورها خودشان را از قید استعمار و امپریال خارج کنند ولی واقعیتی که وجود دارد این است که امپریالیسم نگذاشته
این‌ها بتوانند روی پای خودشان بایستند؛ بنابراین به کمک ما نیاز دارند، نیاز دارند که ما بتوانیم در رابطه با کشورهای دیگر جایگزین شویم، درعین‌حال کمک کنیم که آنها بتوانند خودکفا شوند و روی پای خودشان بایستند؛ بنابراین در این کشورها مخصوصاً کشورهای نیجر، بورکینافاسو
و اوگاندا که اخیراً دست نیاز هم به طرف ما دراز کردند باید رفت و به آنها کمک کرد و این‌ها را از این حالت درآورد.
*به عنوان سؤال آخر، آقای دکتر، رهبر انقلاب در مراسم تنفیذ از زاویه جدیدی موضوع تقویت ارتباط با اروپایی‌ها را ترسیم کردند. ایشان فرمودند: اینطور نیست که ما بگوییم یک انگیزه مخالف و دشمنی با بعضی از کشورها داریم مثلاً اروپایی‌ها که جزو اولویت‌هایم ذکر نکردم.
علت اینکه کشورهای اروپایی را بنده به عنوان اولویت ذکر نمی‌کنم این است که آنها با ما چند سالی است که در قضیه تحریم‌ها، قضیه نفت و قضایای گوناگون خوب رفتار نکردند... پیرامون این فراز، مسئله ارتباط با کشورهای اروپایی را برای ما لطفا توضیح بدهید؟
مشکل اروپایی‌ها بعد از جنگ جهانی دوم این است که تحت سلطه آمریکا قرار گرفته بودند، مخصوصاً در پیمان‌هایی مثل پیمان ناتو و سایر پیمان‌های اقتصادی و... آن چیزی که در حال حاضر مطرح است و این به ضرر اروپایی‌ها پیشرفت کرد. اخیراً در بعضی از این کشورها یک نوع
زمزمه استقلال‌خواهی ایجاد شده است. مثلاً فرض کنید مثل مجارستان و صربستان. آن چیزی که در فرمایش رهبر انقلاب است ما واقعاً با اروپایی‌ها دشمنی نداریم و آنها هم دیگر توان استعمار ندارند. بله زمانی اروپایی‌ها کشوری مثل انگلیس، می‌خواستند در مستعمره‌هایشان سلطه
و نفوذ داشته باشند و حتی در کشور ما. ولی در حال حاضر چنین توانی ندارند و بنابراین اگر خودشان را از قید سلطه آمریکا آزاد کنند، منافع خودشان را در نظر بگیرند، یقینا جمهوری اسلامی می‌تواند با آنها روابط اقتصادی، تجاری و فرهنگی داشته باشد.