به گزارش تحلیل ایران معماران اسلامی با نیت نزدیک شدن به حضرت حق و همچنین به نمایش گذاشتن جلوه‌های الهی در هر یک از اجزا، سعی در نشان دادن روح معنویت اسلامی در بناهای خود داشته‌اند. در اصل شروع معماری اسلامی با مساجد آغاز می‌شود،
مساجد همه کارکردهای معماری اسلامی را در بر می‌گیرد، بنابراین می‌توان گفت که در ایران بیش از هر چیز ویژگی‌های معماری اسلامی در مسجد که مظهر «آفرینش مجدد» و «تکرار» و همچنین هماهنگی، نظم و آرامش طبیعی است، که خداوند آن را خانه‌ای قرار داده است که همه مسلمانان
باید آن را بپرستند.
معماری و طراحی مساجد ارتباط بسیار نزدیکی با عبادت روزانه مسلمانان دارد به گونه‌ای که نماز نیاز به جایگاه و مکان خاصی ندارد، اما زمانی که به یک اقدام جمعی تبدیل شود، نیاز به مکان و محیطی دارد که برای انجام آن تعیین شده باشد. معماران و هنرمندان مسلمان
در ساخت و طراحی مساجد بسیار خلاق هستند. و بدون توجه به پاداش مادی از هنر خود استفاده کردند. کاربرد و ویژگی‌های، طراحی و معماری مسجد در ایران نشان از سکوت و آرامش الهی و همچنین نشانه‌ای از ذوق فراوان است که سرشار از زیبایی‌شناسی است و جز ایمان دینی و الهام
ملکوتی منبع دیگری نمی‌تواند داشته باشد.
معماران و طراحان هنرمند، همواره در ساخت مساجد ایرانی به صورتی عمل کرده‌اند که حتی گاهی از نصب نام و نشان خود در آن غفلت می‌کردند. در نتیجه زیباترین و جاودانه‌ترین شاهکارهای خود را در مساجد، زیارتگاه‌ها و اماکن متبرکه به نمایش گذاشتند که نمونه‌های
بارز این شاهکار را می‌توان در مساجد تاریخی اصفهان مشاهده کرد.
از طرفی مساجد تاریخی اصفهان موجب می‌شود تا نگاهی متفاوت به اصفهان داشته باشیم و معجونی از تاریخ و معنویت را بچشیم. به جای جای اصفهان سر می زنیم و مساجد تاریخی اصفهان که اکثراً مارا به دوران صفوی می‌برد را جستجو می‌کنیم. از این رو خبرگزاری مهر به
مناسبت روز جهانی مسجد به معرفی مهم‌ترین و زیباترین مساجد تاریخی اصفهان از لحاظ معماری و ارزش تاریخی پرداخته است.
مسجد جامع اصفهان
مسجد جامع اصفهان از مهم‌ترین و قدیمی ترین بناهای مذهبی ایران به شمار رفته و با نام مسجد جمعه نیز شناخته شده و شامل قسمت‌های زیر است:
گنبد نظام‌الملک، گنبد تاج‌الملک، حیاط چهار ایوانی، شبستان‌های گرد، مدرسه مظفری، محراب الجایتو
این اثر در تاریخ پانزدهم دی ماه سال ۱۳۱۰ با شماره ۹۵ در فهرست آثار ملی ایران و در اجلاس ۳۶ ام یونسکو در زمره میراث جهانی قرار گرفت.
مسجد امام (ره)
مسجد امام (ره) اصفهان یکی از مساجد در میدان تاریخی نقش جهان که در سال ۱۰۲۰ هجری قمری به دستور شاه عباس بزرگ بنا شد. این بنا به هنر معماری استادان زیر مزین است:
علی اکبر اصفهانی، خطاطی علیرضا عباسی، عبدالباقی تبریزی، محمد رضا امامی، محمد صالح امامی
نام این اثر از تاریخ پانزدهم دی ۱۳۱۰ با شماره‌ی ۱۰۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
مسجد شیخ لطف الله
مسجد شیخ لطف‌الله بنایی که در میدان تاریخی نقش جهان واقع و مربوط به دوران صفوی است. این مسجد به دستور شاه عباس اول و در مدت ۱۸ سال بنا گردیده و در زمان رضا شاه مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت.
این اثر تاریخی در تاریخ پانزدهم دی ماه سال ۱۳۱۰ با شماره‌ی ۱۰۵ جز آثار ملی ایران به ثبت رسید.
مسجد سید
مسجد سید، بنایی دارای چهار در اصلی، دو چهل‌ستون، دو شبستان بزرگ، یک گنبد، سه ایوان و بیش از ۴۵ حجره است. این مسجد در دوران قاجاریه همزمان با سلطنت محمد شاه قاجار، توسط محمدباقر شفتی ساخته شده است .۹ ستون چوبی در ساخت این بنا وجود دارد و درها و
پنجره‌های ارسی بر زیبایی آن افزوده‌اند.
این مسجد با شماره‌ی ثبت ۱۰۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
مسجد حکیم
مسجد حکیم در زمان سلطنت شاه عباس دوم به دست پزشکش محمد داوود بنا گردیده و با نام مسجد جورجیر نیز شناخته می‌شود.بنای این مسجد آجری به صورت چهارایوانی، بدون مناره و گنبد برجسته و بزرگ، با نقشه‌ای نامنظم است. این بنا از آخرین بناهای ساخته شده در دوران
صفوی است.
این اثر تاریخی در تاریخ بیست و دوم آذر ۱۳۱۳ با شماره‌ی ۲۲۳ در زمره‌ی آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
مسجد رحیم خان
مسجد رحیم خان مربوط به دوره‌ی قاجار و ساخت آن در سال ۱۲۹۰ هجری قمری آغاز و در سال ۱۳۰۴ به پایان رسیده است. بانی اولیه مسجد رحیم خان، میر سید حسن مجتهد اصفهانی نام دارد ولیکن به سبب اتمام بنا به دست محمد رحیم خان به این نام خوانده می‌شود.
این بنا در تاریخ دوازدهم مهر ۱۳۷۷ با شماره‌ی ۲۱۲۴ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
مسجد مقصود بیک
مسجد مقصود بیک که در میان مردم به مسجد ظلمات نیز خوانده می‌شود و کتیبه سردر این مسجد سال ۱۰۱۰ هجری قمری است. شاه عباس اول این مسجد را به پیروی از دیگر بزرگانی همچون الله وردیخان و از نظارت مقصود بیگ در ساخت آن بهره برده است.
مسجد آقا نور
مسجد آقا نور از دوره‌ی سلطنت شاه عباس اول ساخت آن آغاز گردید و از مساجد چهارایوانه ی دوره صفویه است. از ویژگی‌های مسجد آقانور می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
شبستان، ستون‌های شبستان، عبارات مذهبی با خط بنایی مشکی ساده بر زمینه زرد، ورودی‌های مسجد در ضلع شمالی و شرقی، کتیبه سردر آن به خط محمدرضا امامی و تاریخ ۱۰۳۹ هجری قمری
نام این اثر از شانزدهم فروردین ماه سال ۱۳۷۷ با شماره‌ی ۱۹۷۱ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
مسجد نو
مسجد نو به دستور مرحوم آیت الله حاج شیخ محمدباقر نجفی بنا شد. در سال‌های گذشته قسمت‌هایی از این بنا با نظارت مرحوم آیت الله مجدالعلما نجفی مزین به هنر کاشیکاری شد.
مسجد لنبان
مسجد لنبان که دستور ساخت آن توسط شاه سلیمان صفوی در قرن هشتم صادر گردید. منبر مسجد که به منبر صاحب الزمان شناخته می‌شود از نفیس‌ترین منبرهای عهد صفوی و مربوط به مورخ ۱۱۱۴ هجری قمری است.
این اثر در تاریخ بیست و نهم آذر ۱۳۱۶ با شماره‌ی ثبت ۲۹۳ بعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
مسجد علی قلی آقا
مجموعه علیقلی آقا مجموعه‌ای که شامل مسجد و بازار و سرا و چهار سو بوده و قدمت آن به دوران صفویه برمی‌گردد. سر در این مسجد مزین به کاشی کاری و مقرنس کاری است و کتیبه‌ی تاریخی، گلدسته‌های فوقانی و غرفه‌های جانبی نیز در آن به چشم می‌خورد.در شرق صحن
شبستانی با هشت ستون سنگی و درب چوبی خاتم و در طرف غرب صحن نیز شبستان دیگری در ابعاد کوچک‌تر وجود دارد.