۳ راهکار برای کاهش خسارت ناترازی انرژی

به گزارش تحلیل ایران به علت ناترازی انرژی محدودیت مصرف گاز صنایع در سال جاری از نیمه مهرماه آغاز شد. در سال‌های گذشته محدودیت گاز صنایع از آذرماه یا اواخر آبان اعمال می‌شد اما امسال این ناترازی نه تنها صنایع را زودتر درگیر کرده است بلکه موجب قطع برق خانگی نیز شده است به‌طوری که از هفته گذشته برنامه قطع منظم برق خانگی در سراسر کشور آغاز شده است. 

هفته گذشته فاطمه مهاجرانی دلیل قطع برق را توقف مازوت‌سوزی در سه نیروگاه کشور در راستای حفظ سلامت مردم عنوان کرد اما روز چهارشنبه هفته گذشته رئیس‌جمهور با رد ادعای سخنگوی دولت اعلام کرد: «ذخایرمان کم است و در زمستان ممکن است با مشکل مواجه شویم، بنابراین مجبوریم ذخایر نیروگاه‌ها را طوری تنظیم کنیم که در زمستان به مشکل نخوریم».

با توجه به وضعیت پیش آمده در خصوص ناترازی انرژی (گاز و برق) اکنون باید با برنامه‌ریزی و مدیریت شرایط ناترازی انرژی را پشت سر بگذاریم تا کمترین آسیب به مردم و صنایع وارد شود بنابراین باید در ابتدا با راهکارهای کوتاه‌مدت شرایط اضطرار را حل و فصل کنیم و با برنامه‌ریزی بلند‌مدت از آسیب‌های ناترازی در سال بعد بکاهیم و از تکرار این اتفاقات در سال‌های آینده جلوگیری کنیم. 

به اعتقاد برخی از کارشناسان راهکار کوتاه‌مدت برای گذار از این وضعیت صرفه‌جویی و بهینه مصرف‌کردن است. از جمله این اقدامات می‌توان به خاموش کردن لامپ‌های اضافی و غیرضروری و یا مدیریت مصرف برق در زمان اوج مصرف اشاره کرد.

یک کارشناس در حوزه برق می‌گوید: اغلب مردم شارژهای موبایل را از پریز خارج نمی‌کنند و یا مایکرویوها در اغلب خانه‌ها بصورت دائم به برق متصل است بنابراین اگرچه تصور می‌شود که این وسایل برق زیادی مصرف نمی‌کنند اما در ابعاد بزرگ منجر به اتلاف انرژی زیاد می‌شود.

واردات گاز از جمله راهکارهای رفع کوتاه مدت ناترازی انرژی عنوان می‌شود.

یکی از راهکارهای مدیریت ناترازی گاز در زمستان که از مصوبات 9 گانه شورای اقتصاد است تهاتر مازوت و گازوئیل است. 

بر اساس این مصوبه وزارت نفت مکلف است با همکاری گمرک نسبت به واردات گازوئیل اقدام کند. 

مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی نیز در گزارشی عنوان کرده است که با کاهش توان تولید و افزایش مصرف گاز در بخش‌های مختلف میزان ناترازی گاز کشور در سال‌های پیش رو تشدید خواهد شد و باید راهکارهای مقابله با آن تمهید شده و به مرحله اجرا در آید. 

از طرفی پاسخ‌هایی که عموماً مطرح می‌شود با واقعیات اجتماعی و شرایط مالی کشور سازگار نبوده و نمی‌تواند راهگشا باشد. به طور خاص یک پاسخ به این مساله؛ تخصیص منابع بیشتر به وزارت نفت به منظور افزایش تولید گاز و پاسخ دیگر اصلاح قیمت گاز در بخش‌های مختلف به منظور بهینه‌سازی و کاهش مصرف است. 

اگرچه این دو راهکار نباید کنار گذاشته شوند اما با توجه به شرایط کشور، نمی‌تواند به عنوان محور راهکارهای پیشنهادی تلقی شوند. چرا که در حوزه افزایش تولید محدودیت منابع تولیدی و مالی در دسترس وجود دارد. 

از سوی دیگر افزایش تولید ناپایدار بوده و علیرغم نگاه بین‌نسلی به انرژی، برای همیشه نمی‌تواند تنها پاسخ مساله ناترازی باشد. 

اصلاح قیمت‌ها نیز اگرچه به عنوان یک پاسخ مطرح می‌شود اما با توجه به ملاحظات اقتصادی و اجتماعی نباید مبنا قرار گیرد با توجه به واقعیات موجود و شرایط کشور، راه‌حل ساده و مستقیمی برای ناترازی گاز طبیعی وجود ندارد و باید با مجموعه‌ای از راهکارهای چند وجهی و ترکیبی که هر کدام بخشی از مساله را حل می‌کند به مساله ناترازی پاسخ داد.

پیشنهاد مطرح در سه حوزه «افزایش ظرفیت تولید گاز»، «بهینه‌سازی مصرف‌ گاز» و «سیاستگذاری مدیریت مصرف گاز» قابل تقسیم است.

محمد نجفی عرب رئیس اتاق بازرگانی تهران نیز در یادداشتی گفته است با ادامه افت فشار گاز در میدان پارس جنوبی، روند افت تولید از این میدان از سال ۱۴۰۱ به میزان سالانه معادل یک فاز از کل ۲۴ فاز آغاز خواهد شد و با ادامه این روند، تشدید ناترازی عرضه و تقاضا گاز طبیعی در دو دهه آینده امری اجتناب‌ناپذیر خواهد بود. یکی از حیاتی‌ترین اقداماتی که دولت باید در دستور کار قرار دهد پایان دادن به ناترازی انرژی و جذب سرمایه‌گذاران در این بخش است. با توجه به اینکه سوخت مورد نیاز نیروگاه‌ها گاز و گازوئیل است و در صورت کمبود گاز با مشکل ناترازی برق نیز مواجه می‌شویم در ادامه راهکارهای رفع ناترازی برق اشاره می‌شود.

مسعود سرپاک کارشناس صنعت برق در یادداشتی در خصوص رفع ناترازی برق عنوان کرده است تنها گزینه در شرایط فعلی برای حل چالش‌های صنعت برق استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر به ویژه انرژی خورشیدی است.

 وی می‌گوید: احداث یک نیروگاه گاز حدودا دو سال، نیروگاه بخاری حدودا ۵ سال و نیروگاه اتمی حدودا ۱۰ سال به زمان نیاز دارد. اما احداث یک نیروگاه خورشیدی ۱۰ مگاواتی با فرض مکان‌یابی پروژه بین ۱۰ تا ۱۴ ماه زمان می‌برد و این نشان می‌دهد که حرکت به سمت احداث نیروگاه خورشیدی می‌تواند موثر باشد. ضمن اینکه باید در نظر گرفت احداث نیروگاه‌های گاز با مشکل تامین سوخت مواجه است. 

از اول شهریور تا نیمه آبان طی سال‌های ۱۴۰۰، ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ به ترتیب ذخایر نیروگاهی ۱۱۰۰، ۹۰۰ و ۴۰۰ میلیون لیتر پر شد اما امسال به جای پرکردن، ۶۰۰ میلیون لیتر از راهبردی‌ترین دارایی نیروگاه‌ها در فصل سرد سال تخلیه شد.