به گزارش تحلیل ایران؛ کریدور شمال-جنوب (INSTC) به عنوان یک پروژه بین‌المللی در اوایل دهه ۲۰۰۰ میلادی شکل گرفت. هدف اصلی این پروژه ایجاد یک مسیر ترانزیتی کارآمد و مقرون‌به‌صرفه برای حمل کالاها از هند به اروپا از طریق مسیر ایران بود.کریدور
شمال-جنوب می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی بر افزایش تبادلات تجاری میان هند، ایران، آذربایجان، روسیه و سایر کشورهای منطقه داشته‌باشد و به تقویت روابط ژئوپلیتیک و اقتصادی بین این کشورها کمک کند.
تجاری‌سازی این کریدور، همکاری‌های منطقه‌ای را تقویت کرده و وابستگی به غرب را کاهش خواهد داد.
بر اساس گزارش‌های سازمان ملل، حجم تجارت بین کشورهای عضو این کریدور در سال ۲۰۲۱ حدود ۲۵۰ میلیارد دلار بوده‌است. پیش‌بینی می‌شود که با توسعه زیرساخت‌ها و تسهیل فرآیندهای گمرکی، این رقم تا سال ۲۰۳۰ به ۵۰۰ میلیارد دلار افزایش یابد.این کریدور
۷۲۰۰ کیلومتری متشکل از راه‌آهن، بنادر و حمل‌ونقل جاده‌ای میان کشورهای ذینفع است که هزینه و زمان گذر کالا را به ترتیب ۳۰ و ۴۰ درصد نسبت به مسیر سنتی کانال سوئز کاهش می‌دهد.
با گذشت ۲۴ سال از معرفی این کریدور، علاوه بر موانع نرم‌افزاری مانند فرآیندهای گمرکی، مالی و بیمه‌ای، بخشی از پروژه کریدور شمال-جنوب یعنی خط‌آهن رشت-آستارا، معطل مانده و هنوز به مرحله اجرایی نرسیده‌است.در روز شنبه
(۱۵ دی ماه ۱۴۰۳)، نشست مشترک فرزانه صادق، وزیر راه و شهرسازی و رمان استاراویت، وزیر حمل و نقل فدراسیون روسیه به صورت ویدیو کنفرانس به منظور بررسی تفاهم‌نامه ساخت راه‌آهن رشت-آستارا و توسعه همکاری‌های حمل‌و‌نقلی در قالب کریدور شمال-جنوب برگزار شد.
وزیر راه و شهرسازی کشورمان ضمن ابراز خرسندی از برگزاری جلسات بررسی ساخت راه آهن رشت-آستارا به صورت منظم با حضور نمایندگان دو کشور به تنظیم تفاهم‌نامه همکاری مشترک و نیز تهیه نقشه راه ۲۰۲۵ که امروز در اختیار طرف روس قرار می‌گیرد، اشاره و
پیشنهاد کرد که هر دو مورد هم‌زمان در تاریخ مشخص به امضا برسند.صادق در ادامه به توسعه روابط همکاری‌های حمل و نقلی میان دو کشور در قالب کریدور شمال-جنوب اشاره و تاکید کرد طبق توافقات انجام شده میان دو کشور در سنوات گذشته، دستیابی به هدف
ترانزیت ۱۰ میلیون تن بار در مسیر کریدور شمال-جنوب ضرورت دارد و باید ظرفیت ۲۰ میلیون تنی ترانزیت در مسیرهای فعلی کریدور شمال-جنوب ذیل شقوق ریلی، جاده‌ای و دریایی، فعال شود.وی همچنین به فعال شدن شاخه شرقی کریدور شمال-جنوب و ضرورت انجام
اقدامات اجرایی در اسرع وقت، تشکیل کمیته حمل و نقل و امور گمرکی سه جانبه میان ایران-روسیه-آذربایجان، لزوم تسهیل صدور ویزا برای رانندگان ناوگان ایرانی، افزایش ظرفیت کشتیرانی تجاری (بار) و گسترش خطوط مسافری در دریای خزر تاکید کرد.حسن کریم‌نیا،
کارشناس ترانزیت، عنوان کرد که خط ریلی رشت-آستارا مزایای زیادی برای ارتباط با کشورهای منطقه قفقاز دارد. این طرح با کریدور ترانزیتی جنوب-غرب (از خلیج فارس به دریای سیاه) هم‌پوشانی دارد و می‌تواند به دلیل حجم بالای تقاضای حمل‌ونقل در مناطق غربی روسیه، تعداد کشورهای
واسطه را به یک کشور کاهش دهد و مسیری کوتاه‌تر به سمت اروپا نسبت به دو شاخه میانی (دریای خزر) و شرقی (آسیای مرکزی) فراهم کند.
کریم‌نیا ادامه داد: احداث خط ریلی رشت-آستارا ضروری است اما در کنار آن نباید از فرصت‌های دریایخزر غافل بشویم. وی تصریح کرد با ارتباط مستقیم دریایی با روسیه، واسطه‌ای بین دو کشور وجود ندارد، مسیر جایگزینی برای مسیر آذربایجان به وقت ضرورت
در دسترس می‌باشد و ظرفیت‌های قابل‌توجه کشورمان در کشتیرانی و تجارت دریایخزر احیا می‌شود.کریم‌نیا در پایان تأکید کرد که بدون شک پیشبرد هم‌زمان دو پروژه، یعنی احیای ظرفیت تجاری دریای خزر و احداث راه‌آهن رشت-آستارا، مزایای اقتصادی و ژئوپلیتیکی
بیشتری را برای ایران به ارمغان خواهد آورد.