به گزارش تحلیل ایران، در حالی روز شنبه عمان میزبان مذاکرات غیرمستقیم میان ایران و آمریکا است که واشنگتن پیش از این بارها با عهدشکنی مانع از حصول توافق شده و حتی دولت ترامپ پیش تر از توافق برجام خارج شده بود.
در همین رابطه، کاظم جلالی، سفیر ایران در روسیه در مصاحبه با شبکه خبری روسیه ۲۴ به تبیین مواضع تهران در مذاکرات پیش رو پرداخت.
براساس متن منتشر شده از سوی سفارت ایران، گفتگوی میان جلالی و شبکه روسی بدین شرح است:
-جناب آقای سفیر از اینکه فرصت گفتگو به ما دادید، تشکر می‌کنم، شرایط بین‌المللی به هم ریخته است، بویژه برای شما و شاید برای همه کشورهای دنیا. در مورد شرایط بین‌المللی می‌خواهیم صریح‌تر صحبت کنیم. معاهده جامع مشارکت راهبردی بین دو کشور امضا شده. شما چه نظری
در این مورد دارید و چه آینده‌ای درباره این معاهده می‌بینید؟
-من هم از شما تشکر می‌کنم به خاطر این فرصتی که فراهم کردید تا با هم گفتگو کنیم، روابط جمهوری اسلامی ایران و فدارسیون روسیه روز به روز در ابعاد مختلف در حال توسعه و گسترش است. خوشحالیم از اینکه موافقنامه جامع راهبردی هم بین دو رئیس جمهور در ژانویه سال جاری
امضا شد. شما به عنوان روسیه در مجلس دوماً آن را تصویب کردید؛ آنطور که به من گفتند هفته آینده در شورای فدراسیون نیز تصویب خواهد شد. دولت ما هم مشغول تهیه لایحه است و به زودی به پارلمان ارائه خواهد شد و طبعاً پس از تصویب در پارلمان لازم الاجرا خواهد شد. همانطور
که همه موافقتنامه جامع ایران را دیدند. ما در همه ابعاد تولید سند کردیم. هم در بعد اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، دانشجویی، فناوری و دفاعی همه دیده شده است، با اجرایی شدن این معاهده روابط دو کشور هم بیشتر ارتقا پیدا می‌کند و هم موضوعات روابط متنوع خواهد شد و هم یک
ثباتی در روابط دو کشور ایجاد خواهد شد. همانطور که شما اشاره کردید، دنیای امروز، دنیای پربحران و متحولی است و ما و شما کشور همسایه بزرگی هستیم، سابقه تاریخی داریم. الان هم هم اهداف مشترکی در دنیا داریم. هر دو مخالف یکجانبه گرایی هستیم، موافق پلورالیزم قدرت
هستیم و قائلیم که همه باید در نظام بین الملل ایفای نقش کنند. در سازمان‌های مختلف مثل سازمان ملل متحد و سازمان‌هایی که خودمان تشکیل دادیم مثل شانگهای، بریکس و اتحادیه اقتصادی اوراسیا همکاری می‌کنیم، لذا روابط دو کشور در این دنیای پرچالش روابطی رو به گسترش است.
-بسیار عالی ممنونم از صحبت‌های شما. موافقتنامه تجارت آزاد با اتحادیه اقتصادی اوراسیا دو کشور دارد، لازم‌الاجرا می‌شود، می خوام از زبان شما بشنوم، با این موافقنامه ما منتظر چه کالاهایی باشیم، چه اتفاقاتی قرار است بیافتد؟
-به نکته درستی اشاره کردید، یکی از کارهای بزرگ ما همین موافقتنامه تجارت آزاد بین جمهوری اسلامی ایران و کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیاست. قبلاً ما موافقتنامه لغو ارز ترجیحی را داشتیم، هنوز هم داریم و بر اساس آن کار می‌کنیم. اگر بخواهیم ارزیابی کنیم از
سال ۲۰۲۰ تا به امروز که موافقنامه لغو ارز ترجیحی عملیاتی شد؛ حجم تجارت ما افزایش پیدا کرد. اکنون این موافقتنامه تجارت آزاد را هم امضا کردیم و هم خوشبختانه در هر ۶ پارلمان یعنی پارلمان پنج کشور عضو اتحادیه اوراسیا و مجلس جمهوری اسلامی ایران تصویب شد و این موافقتنامه
از ۱۵ می به مرحله اجرا می‌رود؛ با این اتفاق حدود ۸۷ درصد ایران و روسیه شامل لغو تعرفه کمرگی می‌شود. این یک امتیاز بزرگی برای تجار و بازرگانان دو کشور است و دیگر وقت زورآزمایی می‌شود و تجار روس باید وسط میدان برای صادرات کالا به ایران و تجار ایران هم بیایند
برای صادرات کالا به روسیه. ما به عنوان دولت، شرایط را برای بخش خصوصی و تجار فراهم کردیم. هم شما کالاهای زیادی برای صادرات به ایران دارید و هم هم ما ظرفیت زیادی برای صادرات کالا به داخل روسیه داریم. بخشی از این کالاها در حوزه‌های هایتک، دارویی، تجهیزات پزشکی،
محصولات صنعتی. بستر کاملاً فراهم است و کالاهای زیادی را در بر می‌گیرد. فرصت بسیار خوبی است هم باید هر دو دولت اطلاع رسانی خوبی داشته باشند و هم تجارمان متوجه باشند و نیازمندی‌های دو کشور را در حوزه‌های مختلف بدانند. این همکاری خیلی از حوزه‌های ما را باثبات
خواهد کرد. من یک افق خیلی روشن در روابط می بی نم، چون ما اسناد بالادستی که باید روابط را ریل‌گذاری کند این را دو دولت کاملاً را آماده کردیم و امیدوار هستیم که بخش خصوصی دو کشور خصوصاً از مزایای موافقتنامه تجارت آزاد ایران و اوراسیا استفاده کنند.
-سوال مهمی می‌خواهم بپرسم درباره راهگذر (کریدور) شمال-جنوب و نقش ایران و روسیه. الان وضعیت چگونه است؟ بار قبل که با شما گفتگو کردیم، پیشرفت‌های خوبی رخ داده بود، اکنون وضعیت چطور است؟
-خوشحالیم از اینکه جمهوری اسلامی ایران و فدارسیون روسیه راهگذر شمال-جنوب را راه‌اندازی کردیم؛ راهگذر شمال و جنوب سه شاخه دارد؛ یک شاخه شرقی است که از روسیه آغاز می‌شود و تا قزاقستان، ترکمنستان و ایران می‌رسد. این شاخه را ما سال ۲۰۲۳ آغاز کردیم؛ یعنی قبل
از این سال ما این شاخه راهگذر را نداشتیم. در سال ۲۰۲۳ حدود ۶۵۰ هزار تن کالا از این مسیر عبور داده شده. هدفگذاری کردم که در سال ۲۰۲۴، حدود ۲ میلیون تن کالا از این مسیر حمل شود، خوشحالیم که در سال ۲۰۲۴ به رقم یک میلیون و ۸۰۰ هزار تن یعنی نزدیک به هدفگذاری قبلی
رسیدیم. امیدواریم که در سال ۲۰۲۵ این رقم به ۳ میلیون تن برسد. این مسیر ۱۵ میلیون تن ظرفیت دارد و ما باید به این رقم برسانیم و بعدها می‌توانیم این شاخه را توسعه دهیم. قسمت بعدی شاخه میانی راهگذر هست. که از روسیه به دریای خزر و سپس به ایران می‌رسد. در سال ۲۰۲۴
بالای ۸ میلیون تن کالا از این شاخه عبور کرد و این رقم خوبی است. قسمت بعدی، شاخه غربی و جادیه است که ۳ میلیون تن از این مسیر حمل شد؛ اما قطعه رشت-آستارا هنوز احداث نشده است. خوشبختانه بین وزارت حمل و نقل روسیه و وزارت راه و شهرسازی ایران ارتباط بسیار خوبی ایجاد
شده و مرتب با هم تعامل دارند. چند روز پیش با معاون وزیر حمل و نقل شما جلسه داشتم؛ آخرین وضعیت را با همدیگر مرور کردیم؛ جناب آقای دکتر پزشکیان، رئیس جمهور ما بودجه خوبی را برای خرید زمین رشت-آستارا اختصاص دادند. همه رهبر معظم انقلاب و هم رئیس جمهور ما و هم
رئیس جمهور و نخست وزیر و وزیر حمل و نقل فدارسیون روسیه پیگیر هستند. این قطعه در حدود سه تا چهار سال زمان می‌برد تا احداث شود؛ ولی راهگذر شمال جنوب ساخته شده. در این قطعه هم تصمیم گرفتیم تا آستارا کالا منتقل شود و از آستارا تا رشت که هنوز ساخته نشده، کالا با
کامیون حمل شود و از رشت دوباره ادامه مسیر دهد. همه اینها هم اکنون انجام می‌شود.
-ایران و روسیه هر دو دارای گاز هستند، یک تمایل برای تشریک مساعی در این حوزه وجود دارد، آیا در این حوزه هم احتمال تفاهم وجود دارد؟
-بحث این بود که گاز روسیه از طریق ایران منتقل شود. ما کاملاً موافق هستیم؛ تفاهم‌نامه اولیه را امضا کردیم، مذاکرات بین دو کشور در حال انجام است. می‌توانم به شما بگویم که بیش از ۹۰ درصد در مذاکرات به تفاهم رسیده‌ایم، در یکی دو مورد هنوز تفاهم انجام نشده، انشالله
در آینده نزدیک، (ماه آوریل همزمان با اردیبهشت) کمیسیون مشترک دو کشور را خواهیم داشت. رئیس کمیسیون مشترک از طرف ما، وزیر نفت ایران است، رئیس کمیسیون مشترک از طرف شما نیز وزیر انرژی روسیه است. هر دو مقام در مسکو دیدار خواهند کرد؛ امیدوار هستیم در آن موارد اندک
باقیمانده نیز به تفاهم برسیم و ما بتوانیم مسیر تزانزیت گاز روسیه را از ایران فراهم کنیم.
-آیا اختلافات اساسی جزئی است و یا اساسی است؟
-گفتگوها بر سر قیمت‌هاست که آنها را حل می‌کنیم. غیر از این بحث‌ها، موضوع خاص دیگری نداریم، مطمئن هستیم که این موضوع نیز حل می‌شود، چون ما دو کشوری هستیم که روابطمان، روابط مبتنی بر منافع متقابل هست و در سطح متعادل با هم گفتگو می‌کنیم، گفتگوهای ما برتری‌جویانه
و انحصارطلبانه نیست. همین‌ها کمک می‌کنیم که بتوانیم با همدیگر به تفاهم برسیم.
-برگردیم به منطقه آزاد تجاری بین دو کشور و معاهده جامع، آیا زمینه‌هایی هست که به صورت بنیادی و به لحاظ تئوری هستند ولی به دلایلی اجرا نمی‌شوند؟
-ما برخی مسائل را داریم که باید به شکل عینی حل کنیم، ما اسناد همکاری را کاملاً داریم ولی تجارت، نیازمندی‌هایی دارد، یکی از آنها حل و فصل مسائل پولی بانکی است. باید سرعتمان را در این حوزه بیشتر کنیم؛ چون وقتی تجار، کار تجاری می‌کنند هدف و غایتشان این است
که به سود برسند و پول خودشان را دریافت کنند. پس ما هنوز مشکلاتی در زمینه پولی و بانکی داریم، اگر چه خیلی گفتگوهای زیادی داشتیم و راه خوبی را تاکنون پیش رفتیم؛ ولی هنوز مسائلمان کاملاً حل نشده، یا در کنار این بحث‌ها حوزه کمرگات را داریم، در حوزه گمرکی اسنادی
که امضا کردیم، مناسب و خوب هست، اما در آنجا نیاز به امکانات داریم، ضمن اینکه ما فقط در بحث خزر و آب با هم همسایه هستیم و مرز داریم، مستقیم می‌توانیم ارتباط برقرار کنیم، اما در مسیر خاکی، کشورهای واسط را داریم. کشورهای واسط را هم باید هماهنگ کنیم و منافع آنها
نیز باید تأمین شود و با ما و شما کار کنند. در یک بخشی نیاز به همکاری قزاقستان و ترکمنستان داریم، در یک حوزه دیگر نیازمند هماهنگی با آذربایجان هستیم. راه‌های دیگری هم داریم و آن از طریق ارمنستان و گرجستان به روسیه است. به مرور این راه باید باز شود و مسائلش
حل شود. پس یک بحث کمرگ و یک بحث دیگر کشورهای واسط است که باید هماهنگ ایجاد کنیم. یک بحث دیگر اما امکانات لجستیک خوب باید فراهم کنیم. مثلاً در خزر باید هر دو کشور ناوگان دریایی را نوسازی کنیم و ارتقا دهیم، بنادر را توسعه دهیم، در یک حوزه‌هایی بنادر ایران و
در یک حوزه‌هایی بنادر روسیه دچار مشکلاتی است. مثلاً ما در ایران در پس کرانه‌ها تقویت کنیم. امکانات خوبی ایجاد کنیم. ظرفیت‌های بندری شما خوب است، اما ما نیاز به تقویت پس کرانه‌ای داریم، بنادر پس کرانه‌ای شما تقریباً در مناطق ولگاست. فقط یک بندر غیر ولگایی دارید
که آن هم ماخاچ قلعه است، پس ما باید آن را تقویت کنید. خود ولگا باید مرتب لایروبی شود. ضمن اینکه یکی از مشکلات ولگا این است که زمستان نقل و انتقالات مشکل می‌شود؛ مشکلات جوی بر ما غالب شود. اینها مواردی که باید به مرور باید توسط دو کشور حل شود، این مسائل صرفاً
با امضای سند حل نمی‌شود؛ ناوگان دریایی و امکانات بندری باید تقویت شود.
-من درباره موضوع دیگری هم می‌خواستم بپرسم، بانک‌های شما ترمز می‌زنند یا بانک‌های ما؟
-چون ما قبل از شما تحریم بودیم، بانک‌های شما منتظر برداشته شدن تحریم‌ها هستند، باید تحریم‌ها را برداریم و روابط بانکی را عادی‌سازی کنیم. در این زمینه کارهای خوبی کردیم، مثلاً پیام رسان‌های محرمانه دو کشور به همدیگر متصل شده، پیش از این در این زمینه مشکل
داشتیم، یا در حوزه‌های نقل و انتقالات پولی و مالی یک مقدار روانسازی هایی انجام شده است. ولی باید سرعت در این زمینه بیشتر شود. انتظار ما این هست که دوستان روس ما بیشتر توجه کنند. چون در بخش اقتصاد همه تلاش می‌کنند تحت تحریم قرار نگیرند. دو کشور اکنون تحریم
هستند و باید شرایط امروز را ببینند، تازه ما مقام اول را در تحریم داشتیم، امروز شما جای ما را گرفتید. امروز شما بیش از ۲۷ هزار مورد تحریمی دارید، ما بیش از سه هزار مورد تحریم داریم. آنها با ما و شما دشمنی دارند، ما این تحریم‌ها را مشروع نمی‌دانیم. برای دو ملت
ایران و روسیه هم شایسته نمی‌دانیم آنها را تحریم کنند. اما همچنان که شما خیلی خوب توانستید خودتان را خوب اداره کنید، ما هم خودمان را به خوبی مدیریت کردیم. آنها که شما را تحریم کردند، فکر می‌کردند، اقتصاد شما فرو می پاشد، ولی رشد اقتصادی شما از بیشتر کشورهایی
که شما را تحریم کردند، بیشتر است، ما هم همینطور پیشرفت کردیم. به هر حال معقتدیم که ما باید بیشتر همکاری کنیم و سریع‌تر موانع را برداریم. تجارت دو کشور بتواند ارتقا پیدا کند.
-با این صحبت‌ها وارد موضوعات بین‌المللی شدیم، وارد موضوعات بین المللی شویم. در مدت اخیر ایران، تهدیدهایی را از طرف آمریکا داشته و من متوجه می‌شوم ایران آماده مقابله با هر نوع تهدیدی هست، شما فکر می‌کنید واکنش ایران به این تهدیدها چه خواهد بود؟
-وقتی شما از تهدید صحبت می‌کنید، من سال اول راهنمایی بودم که انقلاب اسلامی ایران پیروز شد، یعنی ۴۶ سال پیش. اکنون من ۵۶ ساله هستم. در ۴۶ سال عمرم مرتب از تهدید، تحریم و حمله نظامی و همه چیز روی میز هست، اینها را شنیدم، اما کشور ما به پیش رفت. چون نمی‌شود
ملت ایران را تهدید کرد. چون ما ملت ریشه داری هستیم. تاریخ تدوین شده ما بیش از سه هزار سال است. پس ملتی نیستیم که تازه بوجود آمده باشیم. در طول این تاریخ خیلی با یورش مواجه شدیم. تاریخ ما، تاریخ قابل مطالعه‌ای هست. اتفاقاً ملت فرهنگی هستیم، بعضی وقت‌ها به ما
هجوم آوردند و حتی بر ما مسلط هم شدند، ولی فرهنگ ایران، آنها را هضم کرد و حتی فرهنگ ایران از مهاجمین، نیروهای دیگری ساخت، لذا با زبان تهدید صحبت می‌کنند، تحریم هم می‌کنند، ملت روسیه امروز بهتر می‌تواند ما را درک کند. تحریم‌ها سخت هست، نمی‌گوییم سخت نیست، اما
در کنارش یک ملت را می‌سازد، شما ملتی هستید که تحت تحریم هستید ولی شما هم ظرفیت علمی، هم منابع طبیعی و خدادادای شما بسیار زیادی دارید، کشور وسیع و ملت پرتلاشی هستید، مردمی که در سرمای بالای ۵۰ درجه در برخی مناطق زندگی می‌کنند. این مردم مردم عادی نیستند، در
ناز و نعمت بزرگ نشدند، با سختی زندگی خود را ایجاد کردند، در سختی تمدن خود را ساختند، شما ملتی هستید که هزار سال تاریخ تدوین شده دارید. از پس مشکلات برآمدید، این موضوع در مورد ایران نیز صادق است.
-در مقابل تهدیدهای آمریکا متوجه شدیم که ۴۶ سال این‌جور بود. اما اکنون رهبر شما تصمیم گرفتند که نیروهای مسلح را به حالت آماده‌باش دربیاورند. یعنی ایران بسیار جدی به این تهدیدها نگاه می‌کند، فکر می‌کنید پیامدها چه خواهد بود؟
-دو راه در پیش است، اول مسیر تهدید و دوم مسیر مذاکره است؛ اگر به همین تاریخ ۴۶ ساله انقلاب نگاه کنید ما همیشه اهل مذاکره بودیم، نه از پشت میز مذاکره فرار کردیم و نه خلاف تعهدات خود عمل کردیم. چون علاوه بر وظیفه انسانی برای عمل به تعهدات، دین ما هم ما را
موظف به وفای به عهد کرده است، در قرآن آمده «أَوْفُوا بِالْعُقُود»، یعنی به پیمان خود وفادار باشید. پس ما مسیر مذاکره را ترک نکردیم، امروز نیز مذاکرات غیرمستقیم قرار است روز شنبه بین جمهوری اسلامی ایران و آمریکا انجام شود. البته ما گفتیم مذاکرات غیرمستقیم است
و غیر مستقیم هم انجام می‌شود. بخش دوم تهدید است، ما آماده مقابله با تهدید هستیم، اگر قرار بود در مقابل تهدید تسلیم شویم، برای چه ۴۶ سال ایستادگی کردیم، ما به این تهدیدها عادت کردیم و با این تهدیدها زندگی کردیم. این بستگی دارد که کدام مسیر را بخواهند ادامه
دهند. از مسیر مذاکره به شرطی که عزت ایران حفظ شود و خط قرمزهای ما رعایت شود، خوفی نداریم. بارها مقامات کشورمان، جناب آقای دکتر عراقچی، وزیر محترم امور خارجه محترم ما اعلام کردند، که ما آغاز کننده هیچ جنگی نیستیم و به هیج کجا حمله نمی‌کنیم اما اگر قرار باشد
به حمله شود حتماً با تمام قوت مقابله می‌کنیم. اما از جنگ استقبال نمی‌کنیم و با ادبیات جنگ هم صحبت نمی‌کنیم؛ حتماً گفتگو را ترجیح می‌دهیم. حتماً فکر می‌کنیم انسان هستیم و از مسیر گفتگو می‌توانیم مسائل را حل کنیم؛ اما تجربه تلخی هم داریم و آن اینکه ما چند سال
است، درباره موضوع برنامه‌های صلح‌آمیز هسته‌ای گفتگو می‌کنیم، همیشه طرف مقابل ما بود که صحنه را خالی کرد و یا به تعهداتش عمل نکرد و یا زیاده‌خواهی کرد. مسیر جدید از شنبه آغاز می‌شود و باید ببینیم که به چه شکلی پیش خواهد رفت.
-چرا ایران می‌گوید مذاکره مستقیم نمی‌کند؟ فکر نمی‌کنید مذاکره مستقیم نتیجه را سریع‌تر می‌کند؟
-ما خوفی از گفتگو نداریم؛ اما رهبر ما یک نکته‌ای گفتند که خیلی نکته حکیمانه‌ای است، گفتند چرا مذاکره نمی‌کنیم؟ بعد خودشان فرمودند دلیل؟ بعد فرمودند دلیل تجربه. ما تجربه‌های مختلفی داریم، مثلاً در همین مذاکراتی که منتهی به برجام شد؛ ما مستقیم با هم حرف زدیم،
چندین مدت برای رسیدن به برجام وقت گذاشتیم؛ یادتان می‌آید چقدر گفتگوها زیاد بود؟ ارتباط مستقیم هم ایجاد شده بود، وزیر امور خارجه وقت ما با وزیر امورخارجه آمریکا مرتب ایمیل رد و بدل می‌کردند، گفتگوی تلفنی می‌کردند، در فضای مجازی ارتباط داشتند، یکی باید بپرسد
بعدش چه اتفاقی افتاد؟ یکباره نتایج مذاکرات، نقض شد. رهبر ما نکته دقیقی را اشاره کردند، گفتتند این تجربه جلوی چشم ماست. ما فعلاً مذاکرات غیرمستقیم می‌کنیم تا ببنیم افقی وجود دارد. واقعاً اگر افقی برای تفاهم وجود داشته باشد و عزت ایران حفظ شود، ایران از مذاکرات
مستقیم خوفی ندارد و ما باید مسیر را طی کنیم.
-الان ساختار مذاکرات شنبه در مورد تحریم هاست، یا هسته‌ای و یا دستور کار هم همان زمان تعیین می‌شود؟
-من در جریان جزئیات نیستم، اما آنچه حدس می زنم این است که جلسه روز شنبه، نشست اول خواهد بود و در آنجا هم شکل آینده مذاکرات و هم اهدافی که داریم، مطرح می‌شود، اگر طرف مقابل صادق باشد و آنچه را آمریکایی‌ها چندین بار گفتند و رئیس جمهور آمریکا هم اخیراً گفت
ما نمی‌خواهیم ایران سلاح هسته‌ای داشته باشد، اگر مطالبه آنها همین باشد، مشکل حل است. چون ایران به دنبال سلاح هسته‌ای نیست. ما همه بازرسی‌های آژانس را پذیرفیتم. باز رهبر ما هم در این خصوص جمله شفافی دارند، فرمودند «اگر ما سلاح هسته‌ای می‌خواستیم، دست پیدا می‌کردیم،
ما خودمان نخواستیم، سلاح هسته‌ای داشته باشیم، اکنون هم همینطور است. پس موضوع حل است». مطالبه ما چیست؟ مطالبه ما هم رفع تحریم‌ها و تنگناهاست. اگر همین مسیر را برویم، می‌توانیم به موفقیت برسیم ولی اگر مجدداً زیاده خواهی شود. موضوعات غیر مرتبط وارد شود، از قبل
نتیجه مذاکرات را بنویسند و بگویند بیایید شما امضا کنید، طبعاً ایران چنین مذاکراتی را مذاکره نمی‌داند، مذاکره یعنی گفتگو؛ یعنی بنشینیم آنقدر گفتگو کنیم که مشکلاتمان را حل کنیم. پس این نتیجه بستگی به صداقت طرف مقابل ما دارد. اگر با صداقت و با تغییر روش‌های گذشته
بیایند، می‌توان به نتیجه مذاکرات امیدوار بود.
-در مجلس شما بیانیه‌ای مطرح شده بود که ایران باید به سمت ساخت سلاح هسته‌ای حرکت کند، آیا گزینه هست که اگر مذاکرات شکست بخورد ایران به سمت...
-نه در مجلس ایران، بیانیه یا مصوبه‌ای در این خصوص وجود ندارد، یکی از نمایندگان محترم مجلس، از تریبون نظر خود را گفت، آن نظر یک نماینده بود. من ۲۰ سال در مجلس بودم. رئیس مجلس موظف است، تریبون نمایندگان مجلس را باز کند و آنها می‌توانند اظهار نظر کنند؛ اظهار
نظر نمایندگان مختلف است، اظهار نظر یک نماینده ملاک نیست، آنچه برای ما مهم است، تصمیم نظام ماست. تصمیم نظام ما در سخنان رهبر ما، سخنان رئیس جمهور ما، وزیر خارجه ما، در سخنان سخنگوی دولت و در سخنان سخنگوی وزارت امور خارجه ما تبلور پیدا می‌کند. در همه دنیا عرف
همین است. اما من عرض کردم من خودم در مجلس بودم، معمولاً اعضای پارلمان، دیدگاه‌های خود را مطرح می‌کنند. طرح نظرات آنها تا زمانیکه در مجلس تصویب نشود، صرفاً یک ایده است. نه ما همچنان روی نظر خودمان هستیم و به دنبال تولید سلاح هسته‌ای نیستیم.
-پس اظهار نظر همکار شما، اظهار نظر شخصی درباره ایران بوده است؟
-بله نظر شخصی ایشان بود. در همه مجلس همه نمایندگان اظهار نظر می‌کنند و اینها نظرات شخصی آنهاست، اگر یک روزی به بیانیه و یا مصوبه و قانون تبدیل شد، آن زمان نظر کشور می‌شود.
-امروز فشاری که علیه ایران و روسیه می‌آورند، همکاری‌های فنی و نظامی ما در این شرایط چگونه توسعه پیدا می‌کند؟
-همکاری‌های فنی و نظامی را با همدیگر داریم و از اول هم گفتیم که این همکاری‌ها علیه هیچ کشوری نیست. ایران و روسیه دو کشور بزرگ هستند، سابقه تاریخی همکاری با همدیگر داریم، روابط ما مثل همه کشورهای همسایه فراز و فرود زیادی داشته. امروز در دوران طلایی روابط
هستیم، این دوران طلایی هم بر اساس تعارف نیست، یک محورش به همسایگی بر می‌گردد و یک بخشی هم به رویکرد مشترک رهبران دو کشور بر می‌گردد و این اشتراکات در سازمان بریکس، شانگهای، اتحادیه اوراسیا تبلور پیدا کرده است، لذا روابط نظامی ما بدون اینکه تهدیدی برای کشوری
باشد، در حال گسترش هست و گفتگوها انجام می‌شود و بر اساس اسنادی که وجود دارد، کارهای خودمان را به پیش می‌بریم.