به گزارش تحلیل ایران، در جهان امروز، اینترنت پرسرعت، پایدار و باکیفیت، دیگر امتیاز نیست بلکه ضرورتی حیاتی است. در این میان، فیبر نوری به‌عنوان ستون فقرات زیرساخت دیجیتال، نقشی کلیدی در توسعه دولت هوشمند، آموزش آنلاین، سلامت از راه دور و
اقتصاد دیجیتال دارد.فیبر نوری، فناوری انتقال داده با سیگنال‌های نوری است که سرعتی نزدیک به نور، پهنای باند وسیع، پایداری بالا و پینگ پایین را فراهم می‌کند. این ویژگی‌ها آن را برای خدماتی مانند واقعیت مجازی، ویدئوهای 4K، بازی‌های آنلاین
و پزشکی از راه دور ایده‌آل می‌سازد. فیبر نوری همچنین نسبت به فناوری‌های قدیمی مانند DSL یا اینترنت موبایل، مصرف انرژی کمتری دارد و عمر بیشتری دارد.اینترنت ثابت باعث افزایش بهره‌وری می‌شوددر سال‌های
اخیر، بسیاری از کشورها تمرکز خود را از اینترنت همراه (Mobile Broadband) به سمت اینترنت ثابت پرسرعت (Fixed Broadband) مبتنی بر فیبر نوری سوق داده‌اند. دلیل آن، ظرفیت محدود شبکه‌های موبایل است که برای مصرف انبوه و دائمی مناسب نیست.
اینترنت همراه هرچند در دسترسی اولیه مفید است، اما محدودیت‌هایی مانند افت کیفیت در مناطق پرتراکم، پایداری کمتر، هزینه بالاتر برای حجم مصرفی بالا و ظرفیت محدود برای توسعه خدمات مبتنی بر داده‌های حجیم باعث شده تا متخصصان فناوری و سیاست‌گذاران
حوزه دیجیتال، توسعه اینترنت ثابت را راهبرد اصلی خود قرار دهند. به عنوان مثال، بانک جهانی در گزارشی تاکید کرده است که اینترنت ثابت، به ویژه اینترنت فیبر نوری، رابطه معناداری با رشد بهره‌وری و GDP دارد، در حالی که چنین رابطه‌ای برای اینترنت همراه ضعیف‌تر است.
وضعیت جهانی فیبر نوری چگونه است؟
بر اساس گزارش‌های اتحادیه بین‌المللی مخابرات (ITU) و سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD)، کشورهای پیشرو در توسعه شبکه فیبر نوری شامل کره جنوبی، ژاپن، اسپانیا و سوئد هستند که در آن‌ها بیش از ۷۰ درصد خانوارها به اینترنت فیبر نوری دسترسی
دارند. در چین، این نسبت حتی از ۹۵ درصد فراتر رفته و دولت این کشور، فیبر نوری را محرک اصلی رشد اقتصاد دیجیتال خود می‌داند. همچنین در اتحادیه اروپا، دسترسی همگانی به اینترنت گیگابیتی مبتنی بر فیبر نوری تا سال ۲۰۳۰ به‌عنوان یکی از اهداف کلیدی تعیین شده است. این
کشورها با درک اهمیت فیبر نوری به‌عنوان زیربنای تحول دیجیتال، سرمایه‌گذاری‌های گسترده و برنامه‌ریزی‌های راهبردی را برای توسعه این فناوری در دستور کار قرار داده‌اند.صندوق توسعه فیبر نوری در ایران؛ ابزار جبران عقب‌ماندگیاگرچه
ایران نیز در سال‌های اخیر به اهمیت فیبر نوری پی برده، اما روند توسعه آن با موانع و تاخیرهای متعددی همراه بوده است. طبق داده‌های رسمی، سهم فیبر نوری در اتصال خانگی در ایران هنوز کمتر از ۱۴٪ است؛ در حالی که این عدد در میانگین OECD حدود ۳۵٪ است.برای
جبران این عقب‌ماندگی، دولت در قالب بند «ب» ماده ۶۶ قانون برنامه هفتم، به صراحت وزارت ارتباطات را موظف کرده است با ایجاد صندوق توسعه شبکه فیبر نوری، مسیر توسعه را تسریع کند.
پیش از تاسیس این صندوق، ایران تجربه‌های پراکنده‌ای در زمینه تامین مالی پروژه‌های فیبر نوری داشت، اما هیچ‌گاه یک صندوق مستقل، متمرکز و اختصاصی برای این منظور وجود نداشت. منابعی از محل سهم توسعه خدمات عمومی اجباری (USO) صرف توسعه زیرساخت‌ها
می‌شد، اما تمرکز مشخصی بر فیبر نوری نداشت. تسهیلات بانکی یا وجوه اداره شده نیز به صورت موردی و غیرساختاری به برخی پروژه‌ها اختصاص می‌یافت و تغلب به نتیجه نرسیدند. تاسیس این صندوق در سال ۱۴۰۲، مبتنی بر مصوبه شماره ۳۴ شورای عالی فضای مجازی، نخستین تلاش ساختاریافته
و قانونی برای تجمیع منابع مالی در این حوزه محسوب می‌شود.توسعه فیبر باید به طور جدی پیگیری شودمریم رضایی، عضو موظف هیئت مدیره صندوق توسعه شبکه فیبر نوری، اعلام کرده است که حساب این صندوق در خزانه‌داری
کل کشور باز شده و وزارت ارتباطات باید با استفاده از منابع آن، ۵ میلیون اشتراک فیبر نوری ایجاد کند. او افزود که باز شدن حساب این صندوق باعث سرعت گرفتن توسعه پروژه فیبر نوری از سمت اپراتورهای دارای تعهد پوشش می‌شود.سید ستار هاشمی، وزیر
ارتباطات و فناوری اطلاعات، با اشاره به لزوم جهش در توسعه شبکه ثابت، اعلام کرده است که «مسائل مربوط به صندوق توسعه فیبر نوری حل شده است و بر این اساس باید به صورت جدی و مطابق برنامه، توسعه شبکه فیبر نوری پیگیری شود.»پیش از این، وزیر ارتباطات
مشکل آغاز به کار صندوق را «وجود ابهامات قانونی و تطابق نداشتن برخی موارد با هیات تطبیق قوانین» اعلام کرده بود. این ابهامات باعث شده بود اپراتورهای فعال در پروژه فیبر نوری در سال گذشته بارها از پرداخت نشدن مشوق‌های قانونی گلایه کرده و حتی این موضوع را موجب
ایجاد مشکلات مالی و خطر ورشکستگی اعلام کنند.
وظایف و منابع صندوق توسعه فیبر نوری
بر اساس بند «ب» ماده ۶۶ قانون برنامه هفتم توسعه کشور، صندوق توسعه شبکه فیبر نوری وظایف متعددی را بر عهده دارد که از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به اعطای مشوق برای توسعه پوشش شبکه شامل ایجاد، توسعه، بهره‌برداری و اتصال فیبر نوری اشاره کرد.
همچنین این صندوق مأموریت دارد منابع مالی و وجوه ریالی و ارزی را از سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی جذب و هدایت کند. علاوه بر این، حمایت و تشویق صنایع و شرکت‌های دانش‌بنیان تولیدکننده تجهیزات و محصولات بومی مورد نیاز توسعه شبکه، بخش دیگری
از وظایف راهبردی این صندوق به‌شمار می‌رود.بر اساس قانون برنامه هفتم، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات باید با استفاده از منابع این صندوق و سرمایه‌گذاری کاروران مخابراتی سالانه، حداقل ۵ میلیون امکان برقراری اشتراک اینترنت پهن‌باند ثابت
مبتنی بر فیبر نوری در کشور ایجاد کند. این به این معنی است که تولیدکنندگان داخلی تجهیزات شبکه نیز می‌توانند از منابع این صندوق بهره‌مند شوند.ماده ۵ اساسنامه، منابع مالی صندوق توسعه فیبر نوری را شامل ۸ درصد حق‌السهم اپراتورهای همراه، سود
تسهیلات اعطایی به شرکت‌ها، و درآمد حاصل از مولدسازی دارایی‌ها و واگذاری املاک وزارت ارتباطات تعیین کرده است.
آینده دیجیتال بدون فیبر نوری ممکن نیست
فیبر نوری به عنوان فناوری زیربنایی، زیرساخت حیاتی برای تمام آینده دیجیتال ایران محسوب می‌شود. دولت‌ها و ملت‌هایی که زودتر در این مسیر گام بردارند، نه تنها در مصرف محتوا، بلکه در تولید فناوری، اشتغال فناورانه، صادرات دیجیتال و حکمرانی داده‌محور،
گوی سبقت را خواهند ربود.ایران اکنون در نقطه‌ای کلیدی ایستاده است. راه مشخص است: تمرکز بر توسعه اینترنت ثابت مبتنی بر فیبر نوری با حمایت هوشمندانه، سریع و شفاف. در این مسیر، صندوق توسعه فیبر نوری می‌تواند به شرط کارآمدی، ابزار تحقق این
آینده باشد.مریم رضایی، عضو موظف هیئت مدیره صندوق توسعه شبکه فیبر نوری، اعلام کرده است که حساب این صندوق در خزانه‌داری کل کشور باز شده و وزارت ارتباطات باید با استفاده از منابع آن، ۵ میلیون اشتراک فیبر نوری ایجاد کند. او افزود که باز
شدن حساب این صندوق باعث سرعت گرفتن توسعه پروژه فیبر نوری از سمت اپراتورهای دارای تعهد پوشش می‌شود.سید ستار هاشمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، با اشاره به لزوم جهش در توسعه شبکه ثابت، اعلام کرده است که «مسائل مربوط به صندوق توسعه
فیبر نوری حل شده است و بر این اساس باید به صورت جدی و مطابق برنامه، توسعه شبکه فیبر نوری پیگیری شود.»پیش از این، وزیر ارتباطات مشکل آغاز به کار صندوق را «وجود ابهامات قانونی و تطابق نداشتن برخی موارد با هیات تطبیق قوانین» اعلام کرده
بود. این ابهامات باعث شده بود اپراتورهای فعال در پروژه فیبر نوری در سال گذشته بارها از پرداخت نشدن مشوق‌های قانونی گلایه کرده و حتی این موضوع را موجب ایجاد مشکلات مالی و خطر ورشکستگی اعلام کنند.
وظایف و منابع صندوق توسعه فیبر نوری
بر اساس بند «ب» ماده ۶۶ قانون برنامه هفتم توسعه کشور، صندوق توسعه شبکه فیبر نوری وظایف متعددی را بر عهده دارد که از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به اعطای مشوق برای توسعه پوشش شبکه شامل ایجاد، توسعه، بهره‌برداری و اتصال فیبر نوری اشاره کرد.
همچنین این صندوق مأموریت دارد منابع مالی و وجوه ریالی و ارزی را از سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی جذب و هدایت کند. علاوه بر این، حمایت و تشویق صنایع و شرکت‌های دانش‌بنیان تولیدکننده تجهیزات و محصولات بومی مورد نیاز توسعه شبکه، بخش دیگری
از وظایف راهبردی این صندوق به‌شمار می‌رود.بر اساس قانون برنامه هفتم، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات باید با استفاده از منابع این صندوق و سرمایه‌گذاری کاروران مخابراتی سالانه، حداقل ۵ میلیون امکان برقراری اشتراک اینترنت پهن‌باند ثابت
مبتنی بر فیبر نوری در کشور ایجاد کند. این به این معنی است که تولیدکنندگان داخلی تجهیزات شبکه نیز می‌توانند از منابع این صندوق بهره‌مند شوند.ماده ۵ اساسنامه، منابع مالی صندوق توسعه فیبر نوری را شامل ۸ درصد حق‌السهم اپراتورهای همراه، سود
تسهیلات اعطایی به شرکت‌ها، و درآمد حاصل از مولدسازی دارایی‌ها و واگذاری املاک وزارت ارتباطات تعیین کرده است.
آینده دیجیتال بدون فیبر نوری ممکن نیست
فیبر نوری به عنوان فناوری زیربنایی، زیرساخت حیاتی برای تمام آینده دیجیتال ایران محسوب می‌شود. دولت‌ها و ملت‌هایی که زودتر در این مسیر گام بردارند، نه تنها در مصرف محتوا، بلکه در تولید فناوری، اشتغال فناورانه، صادرات دیجیتال و حکمرانی داده‌محور،
گوی سبقت را خواهند ربود.ایران اکنون در نقطه‌ای کلیدی ایستاده است. راه مشخص است؛ تمرکز بر توسعه اینترنت ثابت مبتنی بر فیبر نوری با حمایت هوشمندانه، سریع و شفاف. در این مسیر، صندوق توسعه فیبر نوری می‌تواند به شرط کارآمدی، ابزار تحقق این
آینده باشد.