حضرت زهرا(س) مسئولیت دینی در جامعه را در عمل اثبات کرد

 به گزارش تحلیل ایران امروز سیزدهم جمادی الاولی به روایتی سالروز شهادت حضرت صدیقه طاهره فاطمه الزهرا علیها السلام است.

در روزهایی که یاد و نام حضرت زهرا (س) در دل مؤمنان تازه می‌شود، بازخوانی سیره آن بانوی الهی فرصتی است برای درک عمیق‌تر از مفهوم انسان کامل در جهان‌بینی اسلامی. حضرت زهرا (س) نه تنها الگوی ایمان و معرفت، بلکه معیار توازن میان عقل، عشق، مسئولیت و عدالت است.

بر همین اساس در گفتگو با حجت‌الاسلام رضا غلامی، قائم‌مقام بنیاد هدایت، به بررسی این مهم پرداختیم که چگونه زندگی فاطمی، آموزه انسان‌سازی را از حیطه نظر به میدان عمل آورده است و محبت زهرا (س) اگر از شناخت سرچشمه گیرد، انسان را از مرز احساس عبور می‌دهد و به سیر تربیتی، معرفتی و اجتماعی هدایت می‌کند، تا مهر فاطمی در دل‌ها به مسیر بندگی و بیداری تبدیل شود.

در خصوص جایگاه حضرت زهرا (س) گفت: مفهوم انسان کامل در اندیشه اسلامی نقطه آغاز شناخت سیره حضرت زهرا (س) را تشکیل می‌دهد. انسان کامل انسانی است که تمام ابعاد وجودی خود را به گونه‌ای متعادل رشد داده است. چنین انسانی در مسیر معنویت به افراط نرفته و دنیا را رها نکرده است و در راه دنیا نیز از معنویت فاصله نگرفته است. او میان عقل و عشق، میان فرد و جامعه، میان سکوت و مسئولیت تعادل برقرار کرده است و همه جنبه‌های انسانی خود را به تعالی رسانده است.

وی افزود: حضرت زهرا (س) جلوه آشکار این توازن الهی را دارا بوده است. ایشان در مقام دختر، به اوج کمال رسیده است و چنین مقام والایی را با عنوان ام ابیها از پیامبر دریافت کرده است. این عنوان نشان داده است که ایشان در مقام دختری، جایگاهی مادری و مربی گری را نیز محقق کرده است و رابطه‌ای توحیدی میان مهر و هدایت برقرار کرده است.

غلامی اضافه کرد: در مقام زن، حضرت زهرا (س) الگویی جامع از هویت زن مسلمان را آفریده است. ایشان در میان زنان عالم سرآمد بوده است و در مقام همسری مدلی از همراهی معنوی را ارائه کرده است. هنگامی که پیامبر از امام علی (ع) درباره حضرت پرسیده است، امام پاسخ داده است که بهترین یاور برای بندگی یافته است. این پاسخ نشان داده است که زندگی زناشویی در دیدگاه فاطمی، مشارکتی الهی در راه عبودیت بوده است.

قائم مقام بنیاد هدایت ادامه داد: در جایگاه مادر، حضرت زهرا (س) هدایت را از آغوش تربیت آغاز کرده است. ایشان فرزندانی پرورش داده است که هر یک تداوم راه نبوت و ولایت را شکل داده‌اند. امام حسن (ع) و امام حسین (ع) سید جوانان اهل بهشت شده‌اند و زینب کبری (س) پیام کربلا را به تاریخ رسانده است. این تأثیر گسترده نتیجه تربیتی بر پایه معرفت و یقین بوده است.

وی در ادامه بیان داشت: در عرصه علم و معرفت، حضرت زهرا (س) به مقام بلند دانش و فهم قرآنی رسیده است. ایشان خطبه فدکیه را با استدلال و روشنگری ایراد کرده است و حق ولایت را با زبان عقل و ایمان دفاع کرده است. در آن خطبه، حدود الهی را بیان کرده است و تقابل میان عدالت و تحریف را آشکار کرده است. در بعد اجتماعی، حضرت زهرا (س) مسئولیت دینی را در عمل اثبات کرده است. ایشان در برابر نابینا نیز حجاب را رعایت کرده است تا شاخص اخلاقی جامعه حفظ شود. این رفتار نشان داده است که دیانت در نگاه فاطمی محدود به عبادت فردی نیست و در عرصه اجتماعی باید تحقق یابد. در عرصه سیاسی، حضرت زهرا (س) با منطق و سخن، ولایت را پاسداری کرده است. ایشان از حق اهل بیت دفاع کرده است و با خطبه‌ای متقن مسیر انحراف را هشدار داده است. عمل سیاسی ایشان بر پایه ایمان و ادراک الهی شکل گرفته است و در برابر رخدادهای پس از رحلت پیامبر سکوت نکرده است.

غلامی با تاکید بر اینکه حضرت زهرا (س) تجسم جامع انسان کامل را محقق کرده است و تمام مراتب عقل، عشق، عمل و معرفت را در وحدت الهی جمع کرده است گفت: سیره حضرت زهرا (س) الگویی زنده برای مؤمنان امروز را شکل داده است. ایشان در آموزه‌های خود پیوند میان عرفان و عدالت را برقرار کرده است و نشان داده است که ایمان باید در رفتار اجتماعی ظهور یابد. در نگاه فاطمی، عبادت بدون مسئولیت ناقص بوده است و مسئولیت بدون معرفت بی‌ریشه بوده است. سیره سیاسی و اجتماعی حضرت زهرا (س) راهی برای احیای هویت انسان کامل را گشود. ایشان عدالت را با زیبایی آمیخته است، علم را با ایمان پیوند داده است و مسئولیت را با عشق همراه کرده است. چنین سیره‌ای معیار زندگی مومنانه و پیمان بیداری امت اسلامی را تشکیل داده است.

قائم مقام بنیاد هدایت با بیان اینکه محبت حضرت زهرا (س) تنها یک احساس عاطفی یا وابستگی قلبی ساده نیست، بلکه پیوندی معرفتی و روحی میان انسان و حقیقتی قدسی به شمار می‌آید عنوان کرد: این محبت، برخاسته از شناخت است و نه صرف شور؛ زیرا هر قدر انسان به مقام و حقیقت وجودی زهرا (س) آگاه‌تر شود، عشق او از سطح احساس به مرتبه تربیت و سلوک ارتقا می‌یابد. دوستداران حضرت زهرا (س) در پرتو این محبت، خود را در معرض نوری می‌بینند که از پاکی، صدق، ایثار و عبودیت ایشان ساطع می‌شود. این نور دل را می‌سازد، رفتار را می‌پالاید و روح را به مراتب بالاتر از خودخواهی و غرور می‌برد. در نتیجه، مهر فاطمی برای انسان یک مسیر می‌شود، نه یک حالت؛ مسیری که در آن اشک، آگاهی می‌آورد و عشق، اصلاح می‌زاید.

وی با اشاره به اینکه محبت زهرا (س) از این جهت تربیتی است که با الگوگیری همراه است گفت: محب راستین، به همان اندازه که می‌ستاید، می‌خواهد شبیه شود. وقتی انسان در رفتار خانوادگی، در ادای حق مردم، در دفاع از ولایت و در صبر بر مصیبت‌ها به سیره فاطمی می‌نگرد، محبت او به عمل تبدیل می‌شود و در عمل، شخصیت ساخته می‌شود.راز معنوی بودن این محبت در آن است که حضرت زهرا (س) آیینه صفات الهی است. دوست داشتن ایشان یعنی نزدیک شدن به طهارت، عدالت، صدق و عبودیت. این محبت، نفس را از دلبستگی‌های ناپاک تهی می‌کند و تمایل به حقیقت و خیر را در دل زنده نگه می‌دارد. در واقع، محبت فاطمی همانند عبادت است؛ زیرا آدمی را از جهان خود به جهانِ خدا می‌برد.

غلامی در پایان خاطرنشان کرد: در میان اهل معرفت گفته‌اند که محبت، معبر معرفت است. محبت نسبت به حضرت زهرا (س) نیز انسان را از ظاهر به باطن و از شناخت عاطفی به سیر معنوی رهنمون می‌سازد. کسی که به ایشان مهر می‌ورزد، به تدریج صفات او را در آینه وجود خود مشاهده می‌کند، از خشم به حلم، از غفلت به بیداری و از خودخواهی به خداخواهی رسیده است. به همین دلیل است که محبت حضرت زهرا (س) هم احساس است و هم تربیت، هم اشک است و هم رشد، هم پیوند دل است و هم هدایت عقل. این عشق وقتی در جان مؤمن جای می‌گیرد، او را از درون می‌سازد و به زبانی بی‌نیاز از گفتار، به بندگی و زیبایی رفتار دعوت می‌کند.