بی‌ثباتی قوانین، بزرگ‌ترین مانع حضور سرمایه‌گذاران درمناطق آزاد است

به گزارش تحلیل ایران کاوری تحلیلگر و کارشناس ارشد مسائل مناطق آزاد تجاری و اقتصادی با اشاره به اهداف ایجاد مناطق آزاد در ایران، گفت: مناطق آزاد تجاری باهدف جذب سرمایه‌گذاری، توسعه صادرات و انتقال فناوری شکل گرفتند، اما در عمل بسیاری از سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی بااحتیاط، تردید و حتی بی‌میلی به این مناطق نگاه می‌کنند.

وی افزود: پرسش کلیدی این است که چرا مناطقی که باید موتور رشد اقتصادی باشند، در ذهن فعالان اقتصادی به حوزه‌های پرریسک تبدیل شده‌اند؟

ابراهیمی کاوری با اشاره به برداشت سرمایه‌گذاران از این مناطق، بیان کرد: متأسفانه طی سال‌ها، تجربه‌های دشوار، تصمیم‌های ناپایدار و روندهای اداری غیرشفاف، تصویری نامطلوب از مناطق آزاد ایجاد کرده است. سرمایه‌گذار بیش از هر چیز به اطمینان نیاز دارد؛ اطمینان از قوانین پایدار، فرایندهای قابل‌پیش‌بینی، تعهد مدیریتی و امنیت اقتصادی. زمانی که این اطمینان وجود نداشته باشد، هیچ مشوقی حتی معافیت‌های مالیاتی نمی‌تواند انگیزه کافی ایجاد کند.

وی ادامه داد: یکی از چالش‌های اصلی، بی‌ثباتی مقررات و بخش‌نامه‌هاست. تغییرات مداوم سیاست‌ها، گاهی حتی بدون دوره گذار، فضای تصمیم‌گیری را برای سرمایه‌گذار مبهم می‌کند. وقتی فعال اقتصادی نمی‌داند که امتیازات امروز فردا نیز پابرجا خواهد بود یا خیر، ترجیح می‌دهد سرمایه خود را به جایی منتقل کند که ریسک آن کمتر باشد.

این کارشناس مناطق آزاد تجاری و اقتصادی همچنین فرایندهای پیچیده اداری و تعدد مراکز تصمیم‌گیری را یکی دیگر از موانع سرمایه‌گذاری دانست و تصریح کرد: در بسیاری از کشورها، مناطق آزاد به معنای سهولت و سرعت است؛ اما در ایران سرمایه‌گذار گاه با همان نظام بوروکراتیک معمول روبه‌رو می‌شود. نبود پنجره واحد واقعی، طولانی‌شدن صدور مجوزها و تفاوت در تفسیر قوانین توسط مدیران مختلف، تصویر نامطلوبی از محیط کسب‌وکار ایجاد می‌کند.

وی یادآور شد: نبود زیرساخت‌های کافی و پایدار مانند انرژی، آب، حمل‌ونقل و خدمات لجستیکی نیز مانع مهم دیگری است. سرمایه‌گذار به محیطی نیاز دارد که ریسک توقف تولید یا قطع خدمات حیاتی در آن حداقل باشد. هرچند در سال‌های اخیر پیشرفت‌هایی صورت‌گرفته، اما نیازها بسیار گسترده‌تر از اقدامات انجام شده است.

ابراهیمی کاوری با اشاره به ضعف ارائه خدمات پس از استقرار سرمایه‌گذاری، گفت: بسیاری از فعالان اقتصادی معتقدند که حمایت نهادهای منطقه آزاد تنها در مرحله جذب وجود دارد و پس از شروع فعالیت، حل مشکلات به‌کندی و با پیگیری‌های مکرر انجام می‌شود. این در حالی است که در مناطق آزاد موفق جهان، رابطه میان مدیریت منطقه و سرمایه‌گذار یک همکاری بلندمدت و مبتنی بر منافع مشترک است.

وی افزود: تصویر رسانه‌ای مناطق آزاد نیز گاه بدون برنامه‌ریزی و بر اساس برداشت‌های لحظه‌ای شکل‌گرفته است. نبود روایت‌سازی حرفه‌ای باعث شده است که نگاه عمومی و حتی تخصصی نسبت به کارکرد واقعی مناطق آزاد دچار انحراف شود. در چنین فضایی، اعتماد سرمایه‌گذار نیز تضعیف می‌شود.

این کارشناس مناطق آزاد تجاری و اقتصادی با اشاره به ظرفیت‌های موجود در مناطق آزاد، ادامه داد: باوجود همه چالش‌ها، مناطق آزاد ایران همچنان مزیت‌های کم‌نظیری دارند؛ از مزیت‌های جغرافیایی گرفته تا دسترسی به بازارهای مهم منطقه‌ای. اما تحقق این ظرفیت‌ها نیازمند بازآفرینی راهبُردی و اصلاح مسیر است. وقتی مناطق آزاد بتوانند تصویر یک بندر امن سرمایه را در ذهن فعالان اقتصادی ایجاد کنند، جریان سرمایه‌گذاری نه‌تنها بازمی‌گردد؛ بلکه تقویت خواهد شد.

ابراهیمی کاوری در پایان خاطرنشان کرد: اکنون زمان آن است که از نگاه توصیفی به مناطق آزاد عبور کنیم و رویکردی مبتنی بر اعتمادسازی، شفافیت و ثبات در سیاست‌گذاری اتخاذ شود. سرمایه‌گذار زمانی بازمی‌گردد که باور کند مناطق آزاد ایران نه یک میدان تجربه و خطا، بلکه بستری پایدار برای رشد، نوآوری و سودآوری واقعی هستند.